Five Four, More Less

Op 2 juni 2017 kwam ik aan in New York om te begonnen aan een residency bij ISCP in Brooklyn. ISCP staat voor International Studio Curatorial Program; het gebouw aan het einde van Metropolitan Avenue ligt aan de rand van stedelijk woongebied waar het overgaat naar bedrijventerrein. Er rijden enorme, toeterende vrachtwagens en bestelwagens af en aan bij de kruising met Grand Street. Het blok waar het gebouw aan vastzit, huisvest ook andere creatieve bedrijven en kunstenaars. Het deel van het pand waar ISCP is gevestigd telt 35 ateliers. Als je aanbelt kom je in een projectruimte en drie kantoren. Mijn atelier bevindt zich op de hoek van het gebouw op de 2e verdieping. Daar staat de ISCP boekenkast en bevindt zich het raam met uitzicht op dakterras en skyline van Manhattan, in de verte kun je Queens zien. Ik deel de lounge, keuken en wc met vijf kunstenaars uit Taiwan, New Zeeland, Japan, Italië en Argentinië. In het atelier is het verkeerslawaai goed te horen, maar ook het vergezicht op het semi-industrieel landschap is duidelijk aanwezig.

Ik ben hier om drie maanden te werken aan mijn project. Mijn werk bestaat uit letters en beelden, composities op papier, op panelen of op muurschilderingen. Soms met bestaande woorden, soms alleen een letter of een klank. Tijdens deze residency wil ik een project uitwerken dat ik al langer in gedachten heb, maar nog niet de ruimte voor had in mijn hoofd. De werktitel is FIVE FOUR, MORE LESS, waarbij een verzameling van bestaande Engelse vierletterwoorden het uitgangspunt vormt. Woorden die iedereen over de hele wereld kent. Daarbij gebruik ik een iconisch kunstwerk, het LOVE letterbeeld van Robert Indiana als format. In deze simpele twee bij twee ordening is de betekenis van het woord en het letterbeeld met bijbehorende restvormen, gelijkwaardig. Het gebruik van woorden geeft eigenlijk alleen een aanleiding of kapstok of architectuur voor het beeld. Hoe het beeld vorm moest krijgen wist ik nog niet helemaal, hoewel ik thuis wel schetsen had gemaakt. Daarom wilde ik zo snel mogelijk aan de slag. Daarnaast ben ik nieuwsgierig naar hoe Engelssprekenden de letterbeelden zien en wat voor associaties ze daarbij hebben. Ik wilde daarover in gesprek gaan.

Het ISCP bleek de juiste plek hiervoor. Het beschikbare netwerk van visiting critics bijvoorbeeld, biedt een programma van de curatoren of kunstrecensenten die op atelierbezoek komen. Maandelijks kun je voor een gesprek van een uur inschrijven. Vier curatoren kwamen bij mij langs en ik vertelde hen over het project waar ik mee bezig ben.

Buiten het ISCP-programma had ik veel aan de contacten die ik in 2011 had opgedaan. Ik heb samen met een vriendin die al een aantal kunstenaars kende, andere kunstenaars leren kennen en hun ateliers bezocht. Sindsdien zijn die contacten versterkt, ook vanwege gezamenlijke groepstentoonstellingen in Nederland en in de VS. Dit los-vast netwerk bood mij een warm bad. Om hier te zijn en samen naar openingen te gaan om ook daar weer geïntroduceerd te worden bij andere kunstenaars. De generositeit waarmee je met anderen in contact wordt gebracht, maken dat je je welkom voelt.

Ik bezocht zeven ateliers in New York: Mid Town en Uptown Manhattan, en in Brooklyn East-Williamsburg, Sunset Park, maar ook in New Jersey, naar Newark en een galerie en ateliergebouw in Jersey City. Degenen die ik bezocht kwamen later ook een tegenbezoek brengen in mijn atelier. Ik genoot van de gesprekken die hier zijn ontstaan over elkaars werk en het bezoeken van deze plekken. Het werk gaf aanleiding voor de gesprekken en inhoudelijk kon het over van alles gaan. Veel kunstenaars hebben een druk bestaan; de meeste kunstenaars geven les aan academies of hebben een voltijds kantoorbaan.

ISCP heeft een programmacoördinator die bijna iedere week lezingen en excursies organiseert waar je je op kunt inschrijven. Zelf heb ik de field trips aan de Judd Foundation in SoHo, Socrates Sculpture Park gedaan en het atelier en huis van Martha Rosler bezocht. Ook zijn we twee dagen naar The School (Jack Shaiman Gallery) in Kinderhook, Mass-Moca, Williamstown College Museum, The Clark Institute geweest. Meestal worden we ontvangen met een op ons afgestemde rondleiding.

Bijzonder is dat de directeur van ISCP, Susan Hapgood, al bij de introductie van kunstenaars en personeel vraagt om bij je atelier langs te komen, “whenever you’re ready”. Dat moment kwam voor mij in de derde week van mijn verblijf. Bij een atelierbezoek vroeg ze aan wie ik voorgesteld wilde worden. Ik vroeg of ze kunstenaar Kay Rosen kende. Dezelfde middag heeft ze per e-mail een introductie verzorgd.

Bij een andere gelegenheid werden we voor een borrel uitgenodigd bij haar thuis in Chelsea om daarna te wandelen naar de openingen van een paar galeries. De persoonlijke betrokkenheid om het meeste uit je verblijf te halen is kenmerkend voor haar en ontzettend belangrijk; hetzelfde geldt overigens ook voor de medewerkers van ISCP.

Binnen het programma zijn een paar mogelijkheden om over je werk te vertellen. ‘Salons’ zijn tweemaandelijkse openbare korte lezingen van ISCP deelnemers; daarnaast is er ‘One Artist, One Work’ atelier presentaties over je werk (niet openbaar). Aan het einde van mijn verblijf kwam de timing hiervan niet op het juiste moment om hieraan mee te kunnen doen. Daarom besloot ik om zelf een mini open studio te houden in mijn atelier. Zo heb ik New Yorkse vrienden uitgenodigd om te komen kijken naar het resultaat van mijn drie maanden durende residency.

Hoewel ik op redelijk niveau Engels spreek, merk ik dat mijn woordenschat of vaardigheid niet toereikend is om een diepere dialoog over mijn werk op gang te brengen. Dit besef is soms frustrerend, omdat je niet echt kunt begrijpen wat er precies wordt gezegd en kunt overbrengen wat je bedoelt en hoe je kan reageren. De Engelse taal heeft veel woorden om verschillende nuances treffend te formuleren. Mijn indruk van een aantal artist talks waar ik ben geweest is dat over de kunst veel meer associatief en vrijer wordt gesproken. Het benaderen van een bepaald onderwerp geeft verschillende ingangen die voor mij niet voor de hand liggen. Over het algemeen kom ik in de kunstkringen waarin ik me de afgelopen drie maanden heb begeven vrijheid, openheid en vriendelijkheid tegen.

Je kunt je direct voor ISCP aanmelden. Daarnaast zijn er zijn ook aanmeldingen via het Mondriaan Fonds mogelijk; de vaste ateliers en bijbehorende financiering hiervoor lopen dan via het fonds. Bij een directe aanmelding moet je zelf voor financiering en een woning zorgen. Ik heb via crowdfunding bij Voordekunst.nl en met een Bijdrage Bewezen Talent van het Mondriaan Fonds deze residency kunnen bekostigen.
Door zelf te zoeken naar een woning, kwam ik in verschillende wijken terecht: in juni verbleef ik in Bushwick, in juli/augustus in Lefferts Garden bij Prospect Park beide in Brookyn, in augustus in SoHo in Manhattan. Je leert de stad beter kennen door veel met het openbaar vervoer te reizen. Buiten het circuit van ISCP kom je mensen tegen met verrassende contacten. Mijn room mate in het appartement in Lefferts garden bleek contacten te hebben met een interessant kunstcomplex in New Jersey, bijvoorbeeld. Via via heb ik een woning gevonden op Stephanie Diamond Listingsproject, een wekelijks lijst met woningen en opportunities voor New York en andere steden. Een bijkomstigheid is dat ik het metrosysteem ook beter heb leren kennen. Ik heb een onbeperkt MTA kaart gekocht en ISCP vanuit verschillende woonadressen benaderd. Soms is het woon-werk verkeer 1 uur en 15 minuten, soms was ik er in 25 minuten. New Yorkers maken veel gebruik van de overvolle metro; een gesprek gaat daar vaak over – hoe lang je erover doet om ergens te komen.

Is drie maanden genoeg om iets uit je residency te halen? Ja en nee. Aan de ene kant is de tijd te kort om een relatie op te bouwen, dat kost jaren, dat werkt in Nederland net zo. Maar deze periode is uitstekend om bestaande relaties om te zetten in hechtere contacten en vooral om een specifiek onderdeel van je werk uit te werken, te experimenteren en om daar veel over in gesprek te gaan.

graciakhouw.nl
graciakhouw.blogspot.com
iscp-nyc.org
listingsproject.com