Regenboogkunstwerk

Zo’n twee jaar geleden nam het COC Leiden contact op met het Lucas van Leyden Fonds om hun wens voor een kunstwerk te bespreken. Dit fonds ondersteunt zowel financieel als organisatorisch projecten voor beeldende kunst in de openbare ruimte met aandacht voor de relatie tussen kunst en wetenschap, en kunst en samenleving. Het plan van het COC werd enthousiast ontvangen. Leiden wil zich graag profileren als regenbooggemeente en ontvangt daarvoor geld van het Rijk. Een kunstwerk kan aan deze missie bijdragen. Er werd budget beschikbaar gesteld voor de realisering van een kunstwerk. Ook werd er vanuit het fonds gestart met het zoeken naar mogelijke kunstenaars.

Uiteindelijk is een vijftal kunstenaars voorgelegd aan een voor de gelegenheid samengestelde klankbordgroep. Deze groep bestond uit verschillende mensen die vertegenwoordiger zijn van de zogenoemde regenbooggemeenschap. Ook mensen in Leiden die het belang van diversiteit en inclusie onderschrijven zaten in de groep. Uit de vijf kunstenaars werd Koen Hauser gekozen om het kunstwerk te maken.

Leiden wil zich graag profileren als regenbooggemeente

Hauser is fotograaf en maakt zelf deel uit van de Leidse LHBTI+-gemeenschap. Bij de keuze voor hem was de kwaliteit van zijn werk leidend maar, zo geeft hij aan, het heeft hem bij het ontwikkelen van een plan geholpen omdat hij het DNA van de stad kent: “Leiden is een licht conservatieve stad, het is hier geen bolwerk van hedendaagse kunst. Als bewoner van de stad heb ik denk ik meer gevoel voor hoe hedendaagse kunst hierop kan aansluiten, dan iemand van buiten de stad.”

Hauser maakte een bronzen sculptuur waarvoor hij onder meer gebruik maakte van de 3D-scans van bestaande sculpturen uit de collectie van Museum De Lakenhal. Ook maakte hij scans van mensen uit de lokale LHBTI+-gemeenschap. Van welke kant je nu ook langs het werk loopt of fietst, het ziet er telkens anders uit.

Door betrokkenheid van de gemeente institutionaliseer je in zekere zin, of in ieder geval geef je het kunstwerk een politiekmaatschappelijke context.

De opdracht sloot eigenlijk heel goed aan bij zijn ontwikkeling als fotograaf. Hij werkte steeds vaker met 3D-scans, in zijn visie een ruimtelijke variant van de traditionele fotografie, als afdruk van de werkelijkheid. Zijn collage-achtige manier van werken kwam ook goed van pas en uiteindelijk was de stap om van 3Dscans naar een fysieke werkelijkheid over te gaan helemaal niet zo groot. Wat hij lastiger vond, was dat de opdracht werd gefaciliteerd door de gemeente (via het Lucas van Leyden Fonds). Lastig, omdat kunst een vrijplaats kan zijn, zeker voor geluiden die normaal gesproken in de marge klinken. Door betrokkenheid van de gemeente institutionaliseer je in zekere zin, of in ieder geval geef je het kunstwerk een politiekmaatschappelijke context. Dat heeft een bepaalde mate van beladenheid. Maar omdat het initiatief voor het kunstwerk zo nadrukkelijk vanuit het COC kwam, wilde hij de opdracht aannemen.

Hauser realiseerde zich wel dat hij, als inwoner van Leiden, zich niet zou kunnen onttrekken aan de publieke meningen die er over het kunstwerk zijn. Bij de onthulling was de opkomst groot en waren de reacties overwegend positief. Maar hij heeft bewust niet op internet gezocht naar reacties, hij kan sommige al voorspellen zoals ‘zonde van het gemeenschapsgeld’.

De hufterproofheid van het kunstwerk werd al snel na de onthulling op de proef gesteld. Na twee weken werd het kunstwerk ’s nachts beklad met roze graffiti en de tekst Queer liberation not rainbow capitalism. Op sociale media zijn steunbetuigingen te vinden voor de actie, men noemt het kunstwerk een vorm van pink washing. Het lijkt de tegenstanders te ontgaan dat het kunstwerk er staat dankzij een initiatief van COC Leiden. Het beeld is gelukkig binnen één dag schoongemaakt, toch is Hauser er flink door geraakt. Het vandalisme komt immers uit ‘eigen’ kring.

Op sociale media zijn steunbetuigingen te vinden voor de actie, men noemt het kunstwerk een vorm van pink washing

Hij realiseert zich ook dat hij het niet voor alle partijen goed had kunnen doen, dat zat in zekere zin al in de opdracht besloten. Het is helaas nog steeds een gevoelig onderwerp en de Regenboog Community bestaat ook uit allemaal verschillende groepen met verschillende belangen. Dat wist hij van tevoren en uiteindelijk koos hij er toch bewust voor het kunstwerk wel te maken.

“Misschien is het een symptoom van de huidige tijd, dat wij-zij denken is nogal hardnekkig, men voelt zich duidelijk niet voldoende verbonden met elkaar, maar, concludeert Hauser, dat is al met al een verdrietige constatering.” COC Leiden roept degenen die dit hebben gedaan op zich kenbaar te maken en in gesprek te gaan over hoe de verschillen die er zijn, overbrugd kunnen worden. “Laten we hopen dat ze volwassen genoeg zijn om het gesprek aan te gaan in plaats van stiekem, in het holst van de nacht, hun ongenoegen te uiten.”

koenhauser.com
lucasvanleydenfonds.nl