Macht en machteloosheid

De voorlaatste oorlog in Europa was in de jaren ‘90, een burger- en afscheidingsoorlog in het voormalige Joegoslavië. Dat was schrikken, we dachten immers dat er in Europa nooit meer gevochten zou worden, dat we massaal hadden geleerd. Zo simpel was en is het helaas niet. En nu is er voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog een aanval op een ander land, een oorlog tussen twee landen, binnen Europa. We hadden het niet verwacht, in deze mate. Zelfs tot vlak voor de invallen van Rusland in Oekraïne op 24 februari, hielden weinig mensen rekening met deze omvang van de agressie.

De vanzelfsprekendheid van comfort neemt af, voor de een wat eerder en wat meer dan voor de ander

De ellende van de burgers ter plekke, de beelden, de paniek, de bombardementen, de vluchtelingenstromen, de vernietigingen, de doden en gewonden. Verhalen van macht en machteloosheid, een nachtmerrie, een herhaling van andere oorlogen. Wie die meemaakten, voelen weer hun oude wonden en zien de parallellen. En iedereen voelt angst en is ongerust. Ook hier, fysiek op veilige afstand van deze nieuwe oorlog.

We hoeven hier geen aanvallen van legertroepen te verwachten. Wat we wel zullen merken is dat we minder kunnen met de inhoud van onze portemonnee. De gasprijzen stijgen nóg meer, de inflatie neemt toe. De vanzelfsprekendheid van comfort neemt af, voor de een wat eerder en wat meer dan voor de ander. De eersten die het merken zijn de mensen met een kleine portemonnee. Veel kunstenaars behoren tot die groep. Voor mensen met een laag inkomen wordt het moeilijk en hopelijk zal er voor hen, ook in deze crisis, financiële compensatie mogelijk zijn. Onze moeilijkheid valt in het niets bij de ellende van de Oekraïners, het is iets waar we mee moeten omgaan, mee moeten dealen.

Kunstenaars zijn goed in staat gevoelens van twijfel, angst en onzekerheid om te zetten in iets wat zij en anderen kunnen beleven

Macht en machteloosheid. Hoe blijven we geloven in het leven dat we leven, de kunst die we maken en beleven en in elke nieuwe dag? Hoe kunnen we omgaan met deze onmetelijke agressie afkomstig van één persoon, een psychopaat (hoe komt het überhaupt dat psychopaten zo vaak aan de touwtjes trekken en zo vele volgers weten te mobiliseren?). We kunnen hoopvol blijven, door goed te doen en door troost en afleiding te zoeken. Om met dat laatste te beginnen. Kunstenaars zijn goed in staat gevoelens van twijfel, angst en onzekerheid om te zetten in iets wat zij en anderen kunnen beleven, iets waarbij onder meer troost en afleiding worden gevonden, maar ook kritiek kan worden gegeven. Het bekendste voorbeeld is misschien de Guernica van Picasso, maar het kan ook kleiner: een tekening, een beeld, muziek, literatuur, toneel. In Kunst vertrouwen we.

Wat kunnen we voor goeds doen? Doneren aan hulporganisaties, demonstreren fysiek of online, onze kinderen en kleinkinderen en neefjes en nichtjes, buurmeisjes en buurjongens op de hoogte houden als ze erom vragen, hun angst serieus nemen en kanaliseren (bijvoorbeeld met behulp van kunst), zodat ze veilig kunnen opgroeien tot evenwichtige volwassenen. Die niet machteloos achter machtige psychopaten aanlopen.

Platform BK houdt de gezamenlijke solidariteitsacties in het Nederlandse, Oekraïense, en Russische kunstgemeenschap bij.