Kunst en geschiedenis

De grote kunst- en cultuurbezuinigingen begonnen zo’n zeven jaar geleden. Er werd niet alleen bezuinigd op kunst- en cultuurmakers: ook het kunsten cultuuronderwijs moest het ontgelden. Daardoor is inmiddels een hele generatie scholieren opgegroeid in een verschraald cultureel landschap met een naar alle waarschijnlijkheid verschraald besef van (het belang van) kunst en cultuur.

Op dezelfde manier gaat dat ook al heel wat jaren in het geschiedenisonderwijs. Nog ver voor de bezuinigingen op kunst en cultuur werd het belang van geschiedenisonderwijs al gebagatelliseerd, met bezuinigingen als gevolg. Dat heeft onder andere bijgedragen aan het ontstaan van een nieuwe generatie zwart-wit denkers. Een generatie die kwetsbaar is voor populisme, makkelijk te manipuleren.

Onlangs bleek weer de verwevenheid van kunst en geschiedenis en het belang van historisch besef in de wereld van de kunsten: bij de recente discussie rondom de naam van Witte de With Center for Contemporary Art. Middels een open brief werd gewezen op de achtergrond van de naamgever van het kunstencentrum: Witte de With. Bij veel mensen staat de man bekend als een ‘zeeheld’, maar hij was alles behalve een frisse figuur. Tegenwoordig zouden we hem een oorlogsmisdadiger noemen. De discussie was op veel plaatsen genuanceerd, in de sociale media echter overheerste verontwaardiging: “Willen ze ons nu ook al onze helden afpakken?” Tja. De Raad van Toezicht van het kunstencentrum besloot begin deze maand unaniem het eerste deel van de naam – Witte de With – te zullen wijzigen.

Geschiedenisonderwijs is van essentieel belang voor de ontwikkeling van historisch besef. Door het verleden te kennen kunnen we het heden begrijpen en een perspectief op de toekomst ontwikkelen. En het leert ons gebeurtenissen in het heden te relativeren. Kunstonderwijs bevordert kennis over kunst en erfgoed en daarmee de deelname aan de samenleving. Het maakt – net als geschiedenisonderwijs – de samenleving inzichtelijker, en misschien daardoor makkelijker te accepteren zoals ie is, waardoor de samenleving uiteindelijk inclusiever wordt. Geen overbodige luxe.
Dankzij goed geschiedenisonderwijs en goed kunstonderwijs kennen en begrijpen we ons verleden. We weten dan wat ‘wij’ in de rest van de wereld in het verleden hebben gedaan en begrijpen dan beter waardoor ‘de ander’ nu op een bepaalde manier reageert op en in ‘onze’ wereld. Dankzij goed kunstonderwijs kunnen we de wereld ondervragen, verbeelden en kennis nemen van de verbeelde wereld die meer inzicht in die wereld mogelijk maakt.

Niets staat op zich, alles ontstaat in de geschiedenis en dat creëert een bepaald verband. Een verband dat soms een paar honderd jaar later nog van belang kan zijn. Alles is onderdeel van de geschiedenis. Ook kunst. En kunst wordt ook weer geschiedenis, erfgoed. Iets wat wij over het algemeen koesteren. Laten we de weg daarnaar toe ook koesteren, waarderen en beschermen.

Xandra Nibbeling