Gender bias

Vrouwelijke beeldend kunstenaars verdienden in de periode tussen 2017 en 2021 ongeveer 20 procent minder dan hun mannelijke collega’s. De inkomens van zowel mannelijke als vrouwelijke beeldend kunstenaars zijn overigens in zijn geheel een stuk lager dan dat bij andere creatieve beroepen het geval is, maar ook daar verdienen de vrouwen minder. Ook krijgen vrouwen minder prijzen toegekend, hoewel die verdeling in de beeldende kunsten een ander beeld laat zien (daar gaat 54 procent van de prijzen naar vrouwen). In de literatuur komt het percentage mannelijke laureaten uit op zo’n 90 procent. Cijfers over non-binaire kunstenaars zijn nog maar weinig expliciet gemaakt.

Terug naar de beeldende kunst. Daar trekken vrouwen wel vaker aan het kortste eind. Zo kopte Trouw op 17 augustus 2022 nog dat kunst gemaakt door vrouwen de helft minder opbrengt en zo’n anderhalf jaar daarvoor leerden we dat slechts 13 procent van de collectiestukken in museumzalen is gemaakt door vrouwen, dat maar 2 procent van de omzet van de kunstmarkt wordt besteed aan kunstwerken die door vrouwen zijn gemaakt en dat 10 procent van de internationale galeries geen enkele vrouw vertegenwoordigt (de Volkskrant, 4 maart 2021).*

In de literatuur komt het percentage mannelijke laureaten uit op zo’n 90 procent

Een en ander heeft ongetwijfeld te maken met de nog steeds dominante masculiene kijk op wat mooi, goed en de moeite waard is. Gender bias wordt dat genoemd. In 2017 schreef het platvorm WomanInc daarover: “Gender bias komt erop neer dat we de competenties van mannen automatisch hoger inschatten dat die van vrouwen. Dit heeft verregaande gevolgen. Zo blijkt […] dat vrouwelijke ondernemers structureel minder financiering ontvangen van durfkapitaalfirma’s dan mannelijke ondernemers. […] vrouwen krijgen vagere feedback dan mannen en worden ruim 2 keer zo vaak als mannen aangesproken op hun “agressieve” manier van communiceren. Hoewel het compleet ‘ontbiassen’ van mensen niet geheel mogelijk is kunnen we hier wel maatregelen tegen nemen.”

Gender bias komt erop neer dat we de competenties van mannen automatisch hoger inschatten dat die van vrouwe

Wat we kunnen doen, zo lijkt het te klinken, is in elk geval werken aan bewustwording. Bewustwording die leidt naar gelijke waardering op alle fronten, meer waardering ook voor de ander, niet alleen in woorden maar ook in daden. Ook om te voorkomen dat de rollen volledig worden omgedraaid en mannen als een tegenreactie op een plek terechtkomen waar ze nog maar weinig goed kunnen doen omdat alles wat hij doet of zegt als defensief wordt ervaren en voortkomt uit het privileges die hij heeft als man.

Laten we nog beter kijken en luisteren naar de afzonderlijke verhalen, waar die ook verteld of getoond worden

Laten we ons er op alle fronten van bewust zijn dat we vooroordelen hebben en naar die vooroordelen kijken en onderkennen dat deze irrationeel en niet leidend zijn. Als je het ziet, kun je er wat aan doen. Laten we nóg meer dan we al doen, proberen oordeelloos te handelen en te zijn waar het gaat om gender, achtergrond, afkomst, en wat het ook is dat de een van de ander onderscheidt.

En laten we daarom nog beter kijken en luisteren naar de afzonderlijke verhalen van individuen die we tegenkomen en in ons leven hebben. Of die verhalen nu verteld worden aan de keukentafel, bij de koffiemachine, in de trein, in de literatuur, film, toneel of in de beeldende kunst.

* Actuele cijfers over de positie van vrouwen in de beeldend kunst zijn onlangs gepubliceerd door de Boekmanstichting.