Duurzaamheid

Er zijn verschillende definities voor duurzaamheid. Het CBS omschrijft het als volgt: “Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die tegemoetkomt aan de levensbehoeften van de huidige generatie, zonder die van de toekomstige generaties tekort te doen. Het gaat hierbij om economische, sociale en leefomgevingsbehoeften. Voorbeelden zijn een schoon milieu, biodiversiteit in de natuur, een hoogopgeleide en gezonde bevolking, goed werkende sociale netwerken en maatschappelijk vertrouwen.” Duurzaamheid is verweven met alle aspecten van het dagelijks leven. Daarmee ook met de kunsten, al worden die niet genoemd in deze definitie.

Duurzaamheid is verweven met alle aspecten van het dagelijks leven. Daarmee ook met de kunsten

In de culturele en creatieve sector komt duurzaamheid steeds ietsje hoger op de politieke en bestuurlijke agenda’s. Hoewel uit een recent onderzoek (NRC, 1 februari 2023) bleek dat de Nederlandse kunstsector in vergelijking met andere sectoren maar heel langzaam verduurzaamt en slecht geïnformeerd is over mogelijkheden tot klimaatadaptie. Een kleine twee jaar eerder bracht de Boekmanstichting een zomernummer uit, Cultuur en duurzaamheid, waarin de auteurs lieten zien dat cultuur bij uitstek geschikt is om mensen meer bewust te maken van duurzaamheid.

Vanuit de overheid is nog te weinig aandacht voor duurzaamheid en cultuur

En kortgeleden presenteerde de Raad voor Cultuur zijn advies over de mogelijkheden en noodzakelijkheden van duurzaamheid in de sector. Daarin lezen we dat duurzaamheid en cultuur elkaar kunnen versterken en dat er een stevige impuls nodig is om die verduurzaming te versnellen, maar dat slechts een relatief kleine groep koplopers daadwerkelijk actie onderneemt. Bovendien is er vanuit de overheid nog te weinig aandacht voor duurzaamheid en cultuur.

In de kunsten zelf, bij de makers, is al langere tijd aandacht voor duurzaamheid. Dat merken we onder andere aan de onderwerpen van groepstentoonstellingen die voorbijkomen en aan de afstudeerwerken die ieder jaar onder onze aandacht komen en waarin duurzaamheid steeds vaker een belangrijke rol speelt, al was het maar door de zorg voor de materiaalkeuze. Ook kunstenaars die we spraken voor onze podcastserie Wat doet dat hier?, zoals The Butterfly House en het collectief Ambassade van de Noordzee, houden zich al langere tijd met vraagstukken rondom duurzaamheid bezig.

Het gaat voor een groot deel om het creëren van bewustwording

Want dat is wat makers kunnen doen; ze kunnen hun materialen duurzaam kiezen, ze kunnen met hun werk het belang van duurzaamheid zichtbaar maken en ze kunnen een stap verder gaan en werkelijk het verschil maken. Het heeft allemaal zin, alle kleine beetje helpen. Het gaat voor een groot deel om het creëren van bewustwording. Een rol die veel kunstenaars op het lijf is geschreven. Of zoals de Raad voor Cultuur het verwoord: “de cultuursector kan zelf een significante bijdrage aan de doelen leveren, bereikt een enorm publiek, kan duurzaamheid artistiek-inhoudelijk adresseren en een belangrijke rol spelen om uit de impasse te komen die nu bij veel maatschappelijke transitievraagstukken speelt.” Dat klinkt als een schreeuw om hulp aan kunstenaars en andere creatieven.