Spelen op IJsland

Afgelopen zomer verbleef Titi Zaadnoordijk twee maanden op IJsland. In juli reisde ze rond om het land te verkennen en materiaal te verzamelen. In augustus had ze een residencyplek bij het IJslands Textielcentrum in Blönduós.

Zaak van het hart

Ik ben al meer dan 35 jaar beeldend kunstenaar, dichter en performer. De technieken waar ik het meest in werk zijn tekenen en lino. Ik maak ook kunstenaarsboeken en objecten.

Toen ik 39 jaar oud was werd ik moeder, ook een zaak van het hart. Het opvoeden van kinderen kost veel tijd, vooral omdat ik het alleen deed. Toen mijn twee dochters een jaar of 10 waren, herinnerde ik me op een dag hoe gelukkig ik was in het begin van mijn carrière, met tijd om te spelen in het creëren. Ik realiseerde me dit, want ik was weer aan het spelen.

In 2019, mijn dochters bijna uit huis, bedacht ik het plan om toch nog één keertje met z’n drieën op zomervakantie te gaan. Mede omdat ik erachter kwam dat je er ook met de auto en de boot heen kan, viel de keus op IJsland. Mijn dochters waren daar al eens geweest en ik wist dat ze graag nog een keer wilden. 

Residency

Vervolgens bedacht ik, dat als ik toch zo’n grote reis zou gaan maken, het wel heel mooi zou zijn om langer te blijven, om ook op IJsland aan het werk te gaan. Ik zag er heel erg naar uit om eens een tijdje, ongestoord door dagelijkse beslommeringen te werken.

Me online oriënterend stuitte ik op residencies bij het Icelandic Textile Center. Je kon je op elk moment aanmelden en op basis van je onderzoeksvraag zou je meteen uitsluitsel krijgen. Geen ratrace, fijn. Nu is het zo dat ik erg van kantjes en knopen houd. Ik word enthousiast van stofjes en band. Klederdracht is onderwerp in mijn werk. Verder borduur ik soms in mijn tekeningen, haakte ik een grote school van kleine koperen visjes, borduurde ik ondergoed met een afdruk van lichamen en naaide ik truimensen als ode aan de schipperstrui. Dus ik meldde me aan en ik mocht komen in de maand augustus. 

IJsland vakantieland

Juli werd reismaand en mijn dochters en ik reisden met mijn auto. Na twee dagen op de boot vanuit Hirtshals, Denemarken, kwamen we aan in Seysdisfjordur in het uiterste oosten van IJsland. We hadden bijna vier weken de tijd om IJsland te verkennen. De natuur was overweldigend, zo groot, de rotsen, gestolde lavavelden en de eeuwige sneeuw. We hebben op een gletsjer gelopen en tussen het ijs gezwommen. Kokende modderpoeltjes gezien, heel veel watervallen en kleine en grote geisers. Zwaveldampen geroken. Verder papegaaiduikers gespot en een trektocht gemaakt met rugzakken en een tentje door de bergen. 

Meisjesschool

Mijn werkmaand ging beginnen, ik arriveerde 1 augustus in Blönduós. Het IJslands Textielcentrum is gevestigd in een voormalige meisjesschool. Vanwege het weekend was er niemand van de organisatie aanwezig, ook waren er nog geen collega’s. Dus ik was de hele dag alleen in het gebouw en heb overal rondgesnuffeld. Er waren nog overblijfselen uit de tijd van de meisjesschool zoals in de kelder de fornuizen van het schoolkoken en op de gangen grote houten lijsten met daarin foto’s van de meisjes per jaargang gegroepeerd, de laatste uit 1978. 

Het was meteen duidelijk dat ik in de grote studio zou gaan werken, een fijne ruimte onder een houten dak met uitzicht op de rivier en de fjord. Ik ben daar eerst begonnen met opruimen, het ordenen van de kasten en het schoonvegen van de schoolborden. Ik heb mijn uit Nederland meegenomen materiaal uitgepakt, voordeel van het reizen met eigen auto, onder andere papier, kleurpotloden, kwasten, gutsen en naaispullen. Tevens kreeg het in IJsland verzamelde materiaal een plekje, zoals stenen en veren maar ook een oud gordijn en een tafelkleed uit een verlaten huis, stukken kant en een oud boek uit tweedehandswinkels en afbeeldingen van foto’s en folders uit musea. Tegen de avond kwam de volgende collega aan en in de loop van de week de rest van de zeven residency-collega’s. 

Een fijne ruimte onder een houten dak met uitzicht op de rivier en de fjord

Post uit IJsland

De eerste week ben ik vooral bezig geweest met de bestellingen van mijn Post-uit-IJslandactie. Zodra ik wist dat ik op IJsland zou gaan werken ben ik hiervoor reclame gaan maken: voor 12,50 konden de mensen post bij me bestellen, uit IJsland. Ondanks dat ik in Nederland de adressen en de enveloppen al had gedaan, viel het me nog tegen hoeveel tijd het me kostte om ruim 100 kunstwerkjes in oplage te maken (vier verschillende versies). 

Aan het werk

Nu mijn Post-uit-IJsland was verzonden, was het eindelijk tijd voor het echte werk. Ik begon met een bezoek aan het naastgelegen Textielmuseum voor onderzoek naar de traditionele kleding van IJsland. Ik maakte kleine potloodstudies om de verschillende drachten op een rijtje te zetten. Leuke ontdekking was dat het haar van de IJslandse vrouw niet strak weggestoken is, zoals in Nederland, maar dat het vrijelijk mag waaien onder haar zwarte kapje. Met name één kleine foto van een vrouw met wapperende vlechten inspireerde me tot grote tekeningen met brede monden en vrolijk wapperende haren. 

Ik maakte kleine potloodstudies om de verschillende drachten op een rijtje te zetten

De meeste deelnemers aan de artist-in-residency kwamen om te weven, met al dan niet ter plekke zelf geverfde garens, dus zij werkten in andere ruimtes, op de weefzolder, in het verflaboratorium en in het digitale laboratorium. Ik had daardoor het geluk dat ik het grootste deel van de tijd de grote studio voor mezelf had, en daar waren heel veel tafels, dus mijn werk kon blijven liggen, ook als iemand anders even een tafel nodig had. De twee grote (schoolbord)wanden stonden permanent tot mijn beschikking. Ik had er draden voor gespannen zodat ik met knijpers mijn tekeningen op kon hangen om rustig te kunnen kijken terwijl ik aan de tafel werkte. 

Textielcentrum Digital lab

Ik had het perfect naar mijn zin in mijn tijdelijke atelier en was hard aan het werk, vooral op papier, met tekenen, verven en borduren. Hiernaast wilde ik toch ook wat van de specifieke mogelijkheden in het Textielcentrum benutten. Dus ging ik aan de slag om een motief te ontwerpen voor de digi-naaimachine in het digitale lab, de nieuw opgezette high-tech poot van het textielcentrum. En met veel plezier heb ik, met hulp van de werkplaats-assistent, een door mij getekende vis omgevormd tot een digitale vis, waardoor ik in goud diezelfde vis kon laten borduren op een ver- sleten onderhemd, Heart of a Fisherman. En omdat ik toch bezig was, heb ik diezelfde machine ook vissen laten borduren om een schort voor mijn moeder te maken. 

Er kwamen uiteindelijk ruim veertig mensen op bezoek, met een aantal leuke ontmoetingen

Afsluitende expositie

Het laatste weekend van augustus organiseerden we een expositie in de dye-studio met enkele werken per persoon. Bovendien had ik de grote studio opgeruimd en ingericht zodat ik de rest van mijn nieuwe werk kon laten zien én ondertussen door kon werken. Er kwamen uiteindelijk ruim veertig mensen op bezoek, met een aantal leuke ontmoetingen. 

Terug in Nederland

Inmiddels is mijn agenda ineens weer vol met exposities en kunstenaarsboekenbeurzen. Dus ik ben aan het inlijsten, teksten schrijven, website bijwerken en nog zo wat. Ook heb ik mijn moestuin weer redelijk op orde, het manshoge onkruid is weg en de pompoenen zijn geoogst. Ondanks dat ik het soms best lastig vond om tijdens mijn residency te verblijven in een studentenhuisachtige setting, ben ik nog steeds blij en tevreden; het bood me meer dan ik me had kunnen voorstellen om zonder afleiding en in een nieuwe en andere omgeving te kunnen werken. Ik kijk terug op een maand van hard en bevredigend werken, mijn residency werd een maand van spelen.

www.titi.nl 

Meer Columns

ADVERTENTIES