Op Vlieland

Ooit eens een verhaal gehoord over iemand die in Amsterdam woonde, het er te druk vond worden en naar Canada wilde emigreren. Maar tijdens de voorbereiding voor zijn vertrek dacht hij: ik ben nog nooit op een Waddeneiland geweest, laat ik voor ik emigreer, nog Terschelling bezoeken. Hij woont er nog steeds.

Ooit ben ik twee zomers vogelwacht geweest op Rottumerplaat, en daar kun je niet anders dan verpletterd worden door de magie van De Wadden.

Ja, ik vind de Waddeneilanden ook heel bijzonder: de zee met eb en vloed bepaalt mede het leven, de zonsondergangen zijn vaak spectaculair en op sommige plaatsen in de Waddenzee kun je wel 100.000 of 200.000 vogels bij elkaar zien zitten. Uniek in de wereld. Zelf heb ik alle bewoonde eilanden in de Nederlandse Waddenzee bezocht, en ook ben ik op Deense en Duitse Waddeneilanden geweest. Ooit ben ik twee zomers vogelwacht geweest op Rottumerplaat, en daar kun je niet anders dan verpletterd worden door de magie van De Wadden, of beter gezegd: geïnspireerd door het stuivende zand, de zuigende modder, de onontkoombare wind en zon, de bijzondere planten en de enorme aanwezigheid van vogels. Later ben ik twee zomers wadgids geweest op Vlieland en sindsdien kom ik daar bijna elk jaar wel een of twee keer. Op Vlieland heb je wel veel meer kans mensen tegen te komen dan op Rottumerplaat, maar ook op Vlieland kun je lang lopen en alleen maar wind en branding horen of alleen maar konijnen en vogels in de duinen zien. Kortom, als er momentje is dat je alleen jezelf wilt tegenkomen, dan kan dat op Vlieland. Gelukkig is Vlieland een gastvrij eiland met een comfortabele bootverbinding.

Vanuit het kamerraam zie je soms eidereenden of lepelaars voorbij vliegen en ik heb ook wel zeehonden voorbij zien zwemmen.

Sinds de winter van 2019 is er een gastenverblijf voor kunstenaars en onderzoekers op Vlieland. Rond 1900 woonde op Vlieland een Noorse schilder, Betzy Berg. In 1922 overleed zij. Het Museum Tromp’s Huys, de plek waar zij toen woonde, is gedeeltelijk gewijd aan haar werk. Haar atelier in de achtertuin is later verbouwd tot woning en nu heeft Vereniging Hendrick de Keyser haar atelier omgebouwd tot gastenverblijf. Met uitzicht op de Waddenzee. Vanuit het kamerraam zie je soms eidereenden of lepelaars voorbij vliegen en ik heb ook wel zeehonden voorbij zien zwemmen. In het zomerseizoen is het te huur voor toeristen en in de winter is het huisje beschikbaar voor kunstenaars of onderzoekers die iets met Vlieland doen. Ik was de vierde artist-in-residence en ik verbleef hier maart 2019.

Je steekt een schop in de grond en je vindt geschiedenis.

Tussen de tuin van het Tromp’s Huys en het gazon voor het gastenverblijf hebben mensen uit het dorp hun groentetuin. Ik mocht daar boerenkool plukken zoveel ik wilde, dus ik heb vaker dan eens boerenkool gegeten. De tuinman sprak ik wel eens als hij bijvoorbeeld aan het spitten was. Hij vertelde dat iemand met een metaaldetector nog op dat plekje een gouden munt had gevonden. Hij vond alleen maar stenen, sprak hij met enige spijt in zijn stem. Maar je steekt een schop in de grond en je vindt geschiedenis. Bewoners weten daar veel van en vertellen er graag over. In de haven kun je op een knop drukken en je hoort het verhaal van de Engelse overval op Terschelling van 1666. Als de wind toen anders was geweest was het dorp op Vlieland platgebrand en dan hadden Terschelling en Vlieland er nu anders uitgezien. Dat besef van de geschiedenis, en hoe het nu een product is van een windrichting toen, of een storm of een verandering van klimaat, dat heb ik op de Wadden meer dan elders. Ik vermoed dat de Noorse schilder Betzy Berg ruim 100 jaar terug ook zoiets voelde. Ze heeft in elk geval meer nagelaten dan schilderijen met overdonderende wolkenluchten.

Via de website studiobetzy.nl kun je bij het formulier komen om een aanvraag voor een verblijf te doen. Mijn motivatie was dat ik het gebruik van hout op Vlieland wilde onderzoeken. (Dat heb ik ingevuld en ik kreeg snel een positieve reactie.) Wat groeit er? En wat gebeurt daarmee? Wat spoelt er aan? En wat gebeurt daarmee? Hoeveel hout wordt er gebruikt en waar komt dat vandaan? Nu ben ik houtdraaier/vormgever, maar ik heb ook wel bijdragen geleverd aan houtkunsttentoonstellingen, projecten en publicaties op het gebied van hout en vormgeving.

Op Vlieland voelde ik me niet alleen vormgever maar ook onderzoeker.

In mijn werkplaats werk ik alleen, maar het is natuurlijk heel leuk om met gelijkgestemde collega’s aan de weg te timmeren voor je vak. Dus op Vlieland voelde ik me niet alleen vormgever maar ook onderzoeker. Ik heb bos- en strandwandelingen gemaakt, gefotografeerd en heel mooie stukken hout op het strand gevonden. Die wil ik nog verwerken tot lampen en andere objecten. Een van mijn strandvondsten was een schedel van een bruinvis. Die had zo lang in de Noordzee gedreven dat-ie bijna doorzichtig was. Daar heb ik een lamp van gemaakt. En verkocht op de eerste tentoonstelling waar ik deze liet zien. De verblijfskosten hebben zich al terugbetaald.

Ik heb veel Vlielanders gesproken; bouwers en makers. Mijn nieuwsgierigheid werd boven verwachting op prijs gesteld, en overal stond de koffie klaar. Tot halverwege de vorige eeuw werden schuren gebouwd met strandhout, hout voor dakbeschot of voor een tuinhek kwam van het strand. Dat is nog steeds te zien. En al het hout werd verzameld en een of twee keer per jaar geveild. De opbrengst werd gedeeld door de vinder, de staat en de strandvonder – de burgemeester. Die opbrengst was vroeger een substantieel deel van het inkomen van de burgemeester.

Mijn verblijf resulteerde in een presentatie in de dorpsbioscoop, met een levendig nagesprek. Ook heb ik een aantal artikelen in bladen geschreven, prachtige stukken hout om te bewerken op het strand gevonden en natuurlijk heel veel waddeninspiratie opgedaan.

www.ottokoedijk-houtdraaier.nl
www.vormgevinginhout.nl
www.studiobetzy.nl