Himalaya: creatie & destructie

Dak van de wereld

Een reis voor mezelf en mét mezelf. Ik had de behoefte om even helemaal los te komen van ‘de Hollandse bubbel’. Het kunstwereldje, de verantwoordelijkheden, mijn zorgen en mijn ambitie ver achter me te laten. Ik had zin in nieuwe inzichten, en vooral ‘niet weten’ wat dit alles me zal brengen. Ik kon aansluiten bij een reisgezelschap, dat een maand zou gaan rondtrekken in het noordelijke puntje van India: Ladakh, Nubra-vallei en Zanskar-vallei. De Himalaya, het dak van de wereld.

Financiering

Eind 2018 boekte ik een retourticket Amsterdam-Dehli. Ik maakte drie schilderijen in de maanden voorafgaand aan mijn reis. Er ontstond een beginnende connectie met het gebied waar ik naar toe zou gaan. Door te lezen over de Himalaya, door het zien van foto’s werd mijn inspiratie aangewakkerd. Ik droomde al van de bergen, de kleuren, de stilte. En deze beelden kwamen, door deze energetische afstemming, op het schildersdoek. Laag-over-laag ontstond het kleurveld van de hoge bergen. Ik was al afgestemd op de Himalaya en dat wat ik met eigen ogen zou gaan aanschouwen. Ik maakte een tweeluik en één groot schilderij. En ik verkocht ze alle drie voordat ik de reis aanving. Daarmee financierde ik mijn reis en alle kosten die thuis doorliepen gedurende mijn afwezigheid.

Laag-over-laag ontstond het kleurveld van de hoge bergen

Hoogte

Op 19 juli vlogen we naar Delhi en daarna meteen door naar Leh. We stapten midden in de Himalaya uit het vliegtuig, op 3500 meter hoogte. Dat merk je meteen aan de ademhaling. Alles gaat veel trager. Op deze hoogte zit er minder zuurstof in de lucht, dus je moet vaker ademen om voldoende binnen te krijgen. Ik zag er op voorhand tegenop en ik moet zeggen; mijn ademhaling was een uitdaging gedurende deze reisperiode. De tijd nemen om te acclimatiseren is noodzakelijk. Gelukkig kreeg ik geen hoogteziekte, geen misselijkheid of hoofdpijn, maar het was wel een aanslag op mijn luchtwegen en longen. Zeker ook met al het stof in de zandvalleien. En geloof me, het is erg onprettig om in de nacht in een klein eenpersoonstentje in paniek wakker terwijl je snakt naar lucht. Dat gebeurde me een paar keer tijdens deze reis en het was beangstigend. Daar goed mee omgaan geeft op haar beurt dan weer veel vertrouwen.

Ik heb zoveel mooie kleuren gezien: groen, zwart, wit, grijs, oker, rood, blauw, en ontelbare combinaties

Sneeuw

‘Himalaya‘, een Sanskritisch woord dat ‘verblijfplaats van de sneeuw’ betekent. De eerste 10 dagen bekeken we veel vanuit een kleine bus. We trokken door valleien op grote hoogte en passeerden meerdere passen, tot 5800 meter. De eeuwige sneeuw ligt daar te rusten. Alle kleuren van de bergen, de rotsen, de lucht en rivieren zoog ik, als een spons op in mijn hoofd, lijf en herinnering. Wanneer ik bevangen ben door de schoonheid en de impact van de natuur gaat dat als vanzelf. Ik heb de Himalaya als enorm krachtig ervaren. Passende woorden zijn moeilijk te geven aan deze beleving. Het ging verder en dieper dan ‘oerkracht‘. De woordcombinatie ‘creatie‘ en ‘destructie‘ komt dichter in de buurt. De natuur is zo vol kracht en leven. De rivieren stromen als wildwaterbanen. Het regent een paar uur en zandwegen veranderen in rivieren. Rotsblokken van vier meter breed vallen naar beneden op de weg. En alle lokale bewoners blijven rustig; voor hen is het gewoon en alledaags. Ik heb zoveel mooie kleuren gezien: groen, zwart, wit, grijs, oker, rood, blauw, en ontelbare combinaties.

Hun gezang, de geur, de kleuren en de blikken die werden gewisseld. Wie kijkt naar wie?

Kloosters

De kloosters die we bezochten waren van de Tibetaans boeddhistische traditie of geelhoed-boeddhisten. Diep onder de indruk was ik van het ochtendgebed in Dixit waar we aanwezig mochten zijn bij een groep oudere monniken. Hun gezang, de geur, de kleuren en de blikken die werden gewisseld. Wie kijkt naar wie? Het gezang resoneerde nog lange tijd in me door. We bezochten ook kloosters die nog weinig toewijding en spiritualiteit uitstraalden. Sommige kloosters leken geëxploiteerd te worden voor het opkomende toerisme.

Het was mooi om zorgvuldig te ervaren hoe de energie van verschillende kloosters een andere uitwerking had op mijn gevoelswereld. Sommige voelden sereen, stil en puur, waar andere kloosters naargeestig en kil voelden. In één klooster was ik aan het mediteren en in de serene stilte hoorde ik het gezang van de gebeden. Ik hoorde het niet werkelijk, maar in mijn hoofd, in deze ruimte. Ik resoneerde mee met het gezang van alle jaren, de voorouders, alle gebeden die gezongen zijn en meewaaien met de wind. Alsof er ergens, ver weg, een gebed werd opgezegd en met de wind werd meegenomen om binnen te komen in mijn wereld.

Belofte

Éen van de mooiste ervaringen was de wandeltocht naar het Phuktal klooster. Een klooster dat enkel te voet bereikbaar is. Dat ze het op zo’n afgelegen locatie hebben kunnen bouwen vond ik erg indrukwekkend. Een wandeling van vier uur over een smal bergpad, helemaal alleen in deze overweldigende natuur. Alleen met mezelf in de omgeving van natuurkracht en persoonlijke overwinningen.

Ik moest soms even slikken als ik mijn weg vervolgde langs diepe afgronden en vallende stenen. “Mijn hoogtevrees is maar een gevoel, wat ook weer voorbijgaat.” Soms liet de angst me stokstijf staan, maar ook daar kwam op den duur beweging in, als ik het toestond en erdoor heen kon ademen. En mét angst kan ik ook bewegen en voortgaan. Emoties komen en gaan, niets blijft voortdurend hetzelfde, het leven is stromend van aard.

Ik besef dat we in het Westen heel vaak het idee hebben dat we veel controle hebben op ons leven, dat we het kunnen sturen, maar in werkelijk is dat onzin. Het leven heeft zelf haar plan en daar mag ik op leren vertrouwen. Zo’n wandeltocht, met al de ervaringen, van intense vreugde, via angst, naar verdriet, naar dankbaarheid, dat is een spirituele ervaring waar geen enkel klooster tegenop kan. Maar Phuktal voldoet aan haar belofte.

Zo’n wandeltocht, met al de ervaringen, van intense vreugde, via angst, naar verdriet, naar dankbaarheid, dat is een spirituele ervaring waar geen enkel klooster tegenop kan

Op een gegeven moment liep ik langs een rotspartij en zag ik in de verte een klooster hoog in de bergen. Als een wespennest vastgeklonken aan de berg. Werkelijk prachtig. We dronken thee bij de oom van onze gids in zijn kleine huisje. De eenvoud en puurheid zorgden voor een paradijselijke glans. Mijn eerste ervaring met een groep jonge monniken verliep totaal anders dan ik van tevoren kon bedenken. Ik liep een trap op en hoorde in de verte kinderstemmen mijn kant op komen. Een groep van 20 monnikjes stormde met luid geraas de trap af. Ze waren helemaal dol en baldadig. Een rennende jongen riep Sir, sir! en tikte met zijn hand op mijn voorhoofd. Impulsief gaf ik een tik terug. Het was all in the game. ‘sereniteit‘ afgewisseld met ‘baldadigheid‘. ‘heiligheid‘ afgewisseld met ‘aardse beslommeringen‘. ‘hoger bewustzijn‘ afgewisseld ‘de zorg van alledag‘.

Inspiratie

Ik heb zoveel gezien tijdens deze reis. De natuur met al haar ruwheid en kleuren. Vol energie en inspiratie. Ik schilder nu ruim 20 jaar non-figuratieve, kleurrijke schilderijen en vanuit mijn visie is er ‘altijd en overal’ inspiratie. Het wél of niet beleven van inspiratie heeft voornamelijk te maken met hoe ik mezelf verhoud tot de wereld om mij heen. Of eigenlijk nog dichterbij ‘Hoe verhoud ik me tot mezelf?‘. Ben ik open, ontvankelijk voor de schoonheid die er is? Ben ik stromend van aard? Of ben ik verkrampt, gestrest, is mijn geest vernauwd? De laatste jaren merk ik hoe essentieel het voor mijn creatieproces is om mezelf te voeden met ontspanning, plezier, geluk en met nieuwe indrukken. De grootste uitdaging is mezelf stromend houden: ‘emoties’ te herkennen en te erkennen. ‘Gedachten’ te herkennen en erkennen en deze voorbij te laten gaan als wolken die komen en gaan. Om oude patronen te doorbreken en negatieve aannames los te laten. Voelen, loslaten, zijn.

Ik noem het een scholing om ‘alles inclusief’ te ervaren. Dat zorgt voor een letterlijk breed schilderspalet, waarbij inspiratie vrij mag stromen

Het beoefenen van meditatie is daarbij van essentieel belang. Om open te staan voor de inspiratie die er is, ‘altijd en overal om me heen’. En natuurlijk gaat zo’n proces met vallen en opstaan en is het belangrijk ook de schaduwzijde van mijn persoon te zien. De duistere en donkere kanten in mij, naast de levenslust, energie en vreugde. Ik heb een focus om mijn innerlijke krachten in balans te houden. Dat maakt het leven zo boeiend, intens en rijk. Ik noem het een scholing om ‘alles inclusief’ te ervaren. Dat zorgt voor een letterlijk breed schilderspalet, waarbij inspiratie vrij mag stromen. Ik heb de overtuiging dat de breedte van mijn zijn doorschijnt in mijn schilderijen. Daarnaast geeft het me het gevoel dat ik als medium fungeer tussen creatie en het schildersdoek. Ik beheers de technieken en de instrumenten, maar de expressie is me gegeven en stroomt door mij heen. Wat dat betreft wordt het mij steeds duidelijker: ‘hoe meer ik mijzelf (mijn ‘ego‘) ertussenuit haal in het schilderproces – hoe minder ik probeer te sturen in het schilderproces – hoe beter ik kan aansluiten op creatie en inspiratie die er is’. Dan kan ik mij het makkelijkst verbinden met werelden die me inspireren.

Het zien, en letterlijk opzuigen als een spons, van alle kleuren, vormen, indrukken en ervaringen tijdens mijn reis door de Himalaya, zorgt voor nieuwe expressie, voor nieuwe werelden waarmee ik mij kan verbinden tijdens het schilderen. Mijn reservoir is weer tot de nok gevuld. Nu ik weer terug ben in mijn atelier in Beuningen komt al deze inspiratie op het schildersdoek terecht.

www.eelkovaniersel.nl

www.zevenzomers.nl