CITY, CAN YOU TURN OFF YOUR LIGHTS PLEASE?

In de maand maart verblijft kunstenaar en veldwerker Maud van den Beuken (1993, NL) als artist-in-residence in Paviljoen aan het Water. Maud onderzoekt de aarde als een geografisch gegeven, in relatie tot het volume van de mens. Haar praktijk kenmerkt zich door een onderzoekende houding als veldwerker die meet, scant en definieert. Vaak werkt ze hierbij samen met wetenschappers, ingenieurs en architecten uit het ruimtelijk en natuurwetenschappelijk vakgebied. Paviljoen aan het Water werd in 2015 opgericht door Kamiel Verschuren en bureau voor participatie en stedelijke innovatie Vitibuck. Van oktober tot en met december en januari tot en met maart verblijven er ieder jaar drie maanden lang internationale kunstenaars. In de zomer wordt het Paviljoen getransformeerd tot restaurant en culturele presentatie- en ontmoetingsplek. Vanwege de huidige pandemie kreeg Maud, wonend en werkend in Rotterdam, de kans een maand in het paviljoen te resideren. Paviljoen aan het Water wordt ondersteund door CBK Rotterdam.

Tussen de afvalverwerkingsdienst, de KwikFit, Dossche Mills en enkele garageboxen in, staat op Rotterdam Zuid, bijna gedesoriënteerd in zijn omgeving, het rood geschilderde Paviljoen. Nadat Kamiel mij kort een rondleiding heeft gegeven en de sleutels heeft overhandigd, sta ik alleen in het pand. Via de zes raamvensters kijk ik uit over de stad en het water van de Maashaven. De plek is een observatorium waarin de stad het toneelstuk vormt. Vele torens, gebouwen, architectonische constructies en hijskranen trotseren zich boven de horizon uit. De Erasmusbrug, het SS-Rotterdam, de Zalmtoren die eeuwig lijkt te blijven doorgroeien, New Orleans, het Erasmus MC en De Rotterdam vormen de hoofdpersonen.

Ik heb net de huur van mijn appartement in Crooswijk, Rotterdam opgezegd. Letterlijk een uur geleden leverde ik de woning nog wit, leeg en schoon op. De sleutels gingen in een dicht gesealde envelop bij de vastgoedbeheerder door de brievenbus. Het Paviljoen vormt de eerste stop in mijn reis. Ik probeer mij voor te stellen hoe deze plek één maand lang mijn thuis zal zijn. 

WHERE AM I? Ik probeer mij voor te stellen hoe deze plek één maand langmijn thuis zal zijn

WHERE AM I? Het is de eerste tekst die ik programmeer in de lichtkrant die bovenop het dak staat geplaatst. Kamiel legt me uit hoe ik via een laptop met Windows Vista de lichtkrant kan beschrijven. De laptop heeft zijn beste dagen gehad, en heeft enkel nog deze taak te vervullen. Ik besluit de lichtkrant te gebruiken als een middel om met de stad te praten. Iedere dag stel ik een nieuwe vraag aan de stad. 

Het Paviljoen telt honderden borden, messen, vorken, lepels, glazen. Er is een bar. Laat staan dat je er makkelijk met vijf mensen in de keuken zou kunnen werken, zonder geïrriteerd te raken over een snijplank die te kort komt. In de zomer is het Paviljoen een restaurant. 

Doordat het Paviljoen alles behalve een huis is, ademt het pand mensen uit te nodigen; een open huis te zijn. Omdat er meerdere slaapkamers zijn, nodig ik tijdens mijn verblijf verschillende kunstenaars, architecten, ontwerpers, choreografen uit enkele dagen, een week of alleen enkele uren met mij in het Paviljoen te verblijven. Spontane samenwerkingen vinden plaats, oneindig durende gesprekken met uitzicht over de stad die iedere dag verandert, afbreekt en groeit, houden niet op. Vele vragen naar de stad, en aanleidingen voor samenwerkingen vinden hier hun basis. 

De Zalmtoren. Het is een gebouw met een grote constructie aan de bovenkant; een hijsloods. Het is een techniek waarbij het gebouw, zonder behulp van een kraan, verdieping per verdieping, verder omhoog wordt gebouwd. Het gebouw lijkt bijna uit zichzelf te groeien. 

Iedere dag stel ik een nieuwe vraag aan de stad

Javier Acevedo verblijft een week in het Paviljoen. Met zijn achtergrond als architect, maker en bouwer van vele ruimtes, oprichter van collectief LU’UM, fantaseren en dromen we over de stad. De Zalmtoren vormt een essentieel onderdeel in onze gesprekken. Het gebouw geeft de illusie eeuwig door te kunnen blijven groeien. We berekenen tijdens Volle Maan hoeveel verdiepingen de toren zou moeten hebben als het gebouw tot aan de Maan zou doorgroeien. Hoeveel mensen zouden hierin kunnen wonen? Ervanuit gaande dat iedere verdieping zes appartementen zou hebben, en iedere inwoner één appartement zou bewonen, zou de toren met de gehele wereldbevolking maar voor de helft bewoond worden. De aarde zou onze tuin zijn. 

Rotterdam zou er anders uitzien als we de inrichting van de stad hierop zouden baseren

het middelpunt van de stad, de observatiekamer van Rotterdam, is het Paviljoen vanuit de andere kant van het water lastig te vinden. In een fietstocht op Katendrecht tellen we de gebouwen van links naar rechts en vinden we uiteindelijk het Paviljoen. Met enkel één verdieping tellend verdwijnt het gebouw tussen de grootse industrie die zich daaromheen bevindt. 

Het Paviljoen laat me afvragen of het uitzicht waar we naar kijken niet veel belangrijker is, dan de ruimte vanuit waar we deze bekijken? Rotterdam zou er anders uitzien als we de inrichting van de stad hierop zouden baseren. Als woningen alleen gebouwd zouden worden aan de kades van de rivier, zou de Maas omkaderd worden met één lange hoge wand van flatgebouwen. Woningen zouden kleiner kunnen zijn, en de uitzichten grootser. 

Raquel Vermunt, kunstenaar en filmmaker, verblijft enkele dagen met mij in het Paviljoen. Vanuit de binnenruimte, bekijken Raquel en ik het uitzicht: de buitenruimte. Zoals Raquel de ruimte in haar werk vaak benadert, aftastend en scannend terwijl ze kijkt door de lens van de camera, benaderen we ook deze ruimte. De zes raamvensters vormen de lens, en wij bevinden ons in de camera; het Paviljoen. Hoe kan deze camera op zijn best functioneren om zijn uitzicht waar te nemen? We verbouwen de ruimte. Het moet eerst leeg zijn. We halen alles weg wat zich in het zicht richting de raamvensters bevindt. Joran Koster zit op een stoel voor het raam, schrijft voor de wijkkrant en leest een boek. Ook hij begeeft zich in het Paviljoen voor enkele dagen. 

Als we alle cd-hoesjes, boeken, stoelen, tafels, tapijt en planten hebben verwijderd, zal ook Joran uit het kijkvenster moeten verdwijnen. Ongestoord heeft hij het als langste volgehouden. 

Nadat alles leeg is bewegen we ons heen en weer door de ruimte heen. Observerend zoeken we naar een standpunt ten opzichte van het uitzicht. Voorwerpen en meubilair neerzettend en weer weghalend. Na een uur plaatsen we alleen twee banken terug, recht voor het raam. Enkele dagen blijft de setting zo staan. We praten over het uitzicht. Over hoe het uitzicht verandert, hoe de ruimte waar wij ons in bevinden verandert zodra het uitzicht verandert. 

We laten het Paviljoenvullen met de donkere luchtvan de stad

De zon gaat onder, de lucht kleurt donker. Een voor een gaan de lichten in de stad aan en verlichten de vele binnenruimtes waar we op uitkijken. Joran benoemde het mooi: capsules. Enkel bij ons blijft het licht uit. We laten het Paviljoen vullen met de donkere lucht van de stad. De ruimte wordt nog minimaal verlicht door enkele lichten die de afstand tot het Paviljoen kunnen overbruggen. Door het donker lijkt onze binnenruimte bijna niet meer te bestaan. Enkel nog het uitzicht is aanwezig in het Paviljoen. 

We vragen ons af wat we nog zouden kunnen zien als de lichten in de hele stad uit zouden blijven. Zouden we dan uitkijken over een zwart uitzicht, waarin Rotterdam voor even verdwenen is? CITY CAN YOU TURN OFF YOUR LIGHTS, PLEASE? verschijnt er op de lichtkrant die avond. 

Aan het eind van de week parkeert er een schip recht voor ons raamvenster. Ondanks dat er iedere dag en avond schepen worden geparkeerd in het haventje voor het raam, is dit schip groter dan anders. Deze blokkeert het vergezicht over het water en de stad. De lichtkracht werd eenmalig niet gebruikt om een vraag aan de stad te stellen, maar om een order naar de stad uit te spreken. 

Op de laatste ochtend dat ik wakker wordt in het Paviljoen staan Sander, Kamiel en Mladen voor de deur, klaar voor de verbouwing. Ik heb mijn spullen al ingepakt. De ruimtes zijn weer leeg en mijn aanwezigheid is ongedaan gemaakt. Daar waar ik en vele andere mensen met mij, een maand lang woonden, werkten, leefden en sliepen, veranderden de hoeken van de slaapkamers in open ruimtes met lange expositiewanden. Via verschuifbare wanden wordt het gehele Paviljoen getransformeerd tot een restaurant en expositieruimte. Die maandag hielp ik bij, en documenteerde ik de transformatie van het Paviljoen. 

Waar eerder enkel het uitzicht vanuit één ruimte zichtbaar was, strekt het uitzicht zich nu uit over de gehele lengte van het gebouw. Al bij de voordeur is het aanwezig. 

Tijdens mijn residency verbleven Hilde Speet, Joran Koster, Tiana Hemlock-Yensen, Kai Chang, Raquel Vermunt, Wouter van Nienes en Javier Acevedo in het Paviljoen met mij. 

Momenteel verblijf ik op het Eiland van Brienenoord aan de Nieuwe Maas in Rotterdam. Hier werk ik gedurende drie maanden (april, mei, juni 2021) bij Buitenplaats Brienenoord aan het project Waterwerken. Ik onderzoek de relatie tussen het eiland en zijn omliggende ruimte: de Nieuwe Maas. Tijdens Art Rotterdam, van 1 t/m 4 juli, vindt de eindpresentatie van dit project plaats bij Buitenplaats Brienenoord. 

maudvandenbeuken.nl

Meer Columns

ADVERTENTIES