Egglo en Rock Star op Engeleneiland

Beeldend kunstenaar, performance kunstenaar en natuurgids Linda Molenaar (1972) is in 1997 afgestudeerd als beeldhouwer. Zij laat zich inspireren door de relatie tussen mens en natuur. Haar werkplek is driehoog in Amsterdam, daarom gaat ze graag de stad uit voor een residency in de natuur. De hele maand april van dit jaar werkte ze in arctisch Noord-Noorwegen bij residency Sjyhågen op Elgeløya, het ‘Engeleneiland’. Zonder vooropgezet plan zocht ze de leegte op.

Wat, hoe en waar?

Het begint in Amsterdam al echt lente te worden als ik via Bergen naar Bodø vlieg en vandaar de ferry richting Røtnes neem. Het landschap imponeert. De besneeuwde bergen met hier en daar een bruine kale berk doen denken aan een wat schurftige berenhuid. Ik ben boven de poolcirkel. Vanaf het eiland kijk ik uit op de spitse granieten bergen van de Lofoten. Het overweldigt me. Langzaam laat ik het drukke en bekende achter me, het maakt plaats voor het grote overwegend koude, kale, grauwe niets.

Vanaf het eiland kijk ik uit op de spitse granieten bergen van de Lofoten. Het overweldigt me

De locatie van initiatiefnemer Eva Bakkeslet ligt aan een baai. Eva weet veel van de natuur, is een veelzijdig kunstenaar. Zij maakt voornamelijk environmental art. Ik ken haar van een eerdere Noorse residency, de Kjerringøy Land Art Biënnale 2015. Doorgaans ga ik naar residencies met meerdere kunstenaars, het proces samen doorlopen werkt stimulerend. Dit keer ben ik alleen. Samen met Janna, een Nederlandse ‘Work-Away’er’, eet ik elke avond bij Eva. We koken om de beurt. Biologisch, zelfgemaakt en lokaal. We drinken water uit de bron bij de baai. Zo zuiver zie je het zelden.

Stil en leeg

Het is hier wel even heel anders dan in mijn atelierwoning. En het is koud. De eerste twee dagen valt er een halve meter sneeuw. Dat maakt het nog stiller. De bergen en luchten zijn spectaculair en van een confronterende grootsheid. Ik vind het heel moeilijk om rustig aan te doen en niets te moeten. Ik zit nog in mijn stadse ritme en blijf maar functioneel en praktisch doen. Ik zit veel achter de computer en kom amper buiten. Mijn hoofd draait overuren. Eva stelt me gerust en vertelt dat dit meestal een week duurt. Nou daar is ie dan, de grote leegte. Ik kom de eerste twee weken met moeite uit bed en wil het liefste de hele dag niets doen. Creatief komt er weinig van de grond. Het proces van maar laten gebeuren is behoorlijk nieuw en confronterend. Ik leef niet naar een plan toe en dat maakt me onzeker. Er overkomt me iets, en ik weet nog niet wat.

Nou daar is ie dan, de grote leegte

Langzaam vind ik een ritme. Elke ochtend maak ik een wandeling rond de baai. Of ik verken de omgeving, als de weersomstandigheden dat toelaten. Met ongeschikt schoeisel, direct vol met sneeuw glibber en glij ik langs de wieren en rotsen. Deze locatie blijkt een retraite voor me te zijn, heel geleidelijk word ik deel van de omgeving. Elke dag krijg ik dieper contact met de elementen en mezelf.

Theedrinken op de rotsen, naar de bergen kijken en naar de stilte luisteren

Geleidelijk aan zie en ervaar ik steeds meer waar ik ben en daal ik neer in het ruige landschap. Theedrinken op de rotsen, naar de bergen kijken en naar de stilte luisteren, het licht en tij zien veranderen. Vossen-, herten- en elandssporen en otterglijbanen spotten in de sneeuw, een verscheidenheid van vogels vanuit het zuiden horen en zien vliegen. Ik besluit om drie dagen in totale isolatie te gaan, daarin is de natuur motiverend en troostend. Ik beklim een berg en bekijk het eiland alsof ik op Google maps zit. Het is een nieuwe ervaring voor me om zo het omringende landschap te overzien. Het heeft iets magisch, alsof ik ook letterlijk overzicht in mijn hoofd krijg.

Aan de slag

De halve meter sneeuw haalt de haast weg en geeft ruimte, maar verlamt tegelijkertijd. Ik ben ontwijkend, terwijl wat is er mis om deze leegte aan te kijken? Al mijn materiaal ligt onder die sneeuw en voor hoelang? Dus dan maar met de stroom mee. Ik ga met de aanwezige sneeuw aan de slag met een ‘Egglo’, omdat ik iets zoek om in weg te kruipen. Blijkbaar zijn er allerlei soorten sneeuw, deze is niet plakkerig maar poeierig. Ik schep en mep me suf, het is een zware klus bij -10 en een stugge noorderwind. Maar ik krijg de slag te pakken, en de Egglo staat! Ik pas er maar nét in. Wát een dikke drempel heb ik overwonnen, de toon is nu gezet. YES!

Soms maakt de sneeuw het buiten werken onmogelijk, dan ga ik binnen aan de slag. Vanuit de Egglo maak ik een foto van het prachtige uitzicht op de bergen. Deze vertaal ik naar een mozaïek van gekleurde gevijzelde schelpen van het strand in de baai. Door de stroming liggen verschillende soorten schelpen op specifieke plekken. De mosselschelpen of blue shells hebben bij een bepaald licht de kleur van de bergen, ik gebruik spierwitte schelpen voor de sneeuw en verschillende gekleurde slakkenhuisjes voor de bomen, en knalgele voor de lucht. Ik werk veel met de schelpen, maak collages en knip vogelportretten uit oud Russisch berkenschors dat ik in de houtopslag vind.

De temperatuur komt even boven het vriespunt. Ik vind een mooie lege plek, ver weg aan de baai, voor een beeld van de verschillende stenen die daar liggen. Geïnspireerd door een online astrologiesessie van Jeanette Groenendaal, een oud-collega van Das-Arts, maak ik een Rock Flower met twaalf richtingen. Ze heeft me een oefening gegeven die ik in de stromende regen uitvoer. Nu is de plek ingewijd.

Alle weersomstandigheden en emoties komen voorbij

Elke steen die ik optil heeft een intentie. Ik ga als een maniak tekeer en gooi alles weg wat ik daar niet wil hebben. Ik sleep me helemaal suf met witte en zwarte stenen die ik er juist wél wil hebben. Alle weersomstandigheden en emoties komen voorbij. Ik baal dat het tij twee à drie meter hoger komt en langzaam de Rock Star onder water dompelt. Maar het water maakt de kleuren veel intenser en ik omarm dit cadeau van de natuur.

Het dooit. Er komt een skelet van een lokaal Steigarsauschaap uit de smeltende sneeuw tevoorschijn. Op de schedel kleven wat berkenblaadjes. Ter plekke ontstaat het idee deze daarmee verder te bekleden. De berken op de rotsen worden hier wel oud maar niet groot, omdat ze met de wortels niet de diepte maar wel de breedte in kunnen. Daardoor zijn de blaadjes erg klein en typisch voor dit gebied. Ze omhullen de schedel uit als een heel dun, prachtig soort leer.

Terugkijkend

Ik zie en herken bij Eva wat een gevecht het is om tussen de beslommeringen door kunst te blijven maken. Ik voel me bevoorrecht, maar soms ook wel bezwaard dat ik hier vijf weken alleen maar mijn ding mag doen. Ik werk hard en overwin heel wat uitdagingen.

Het is een mooie ervaring om echt alléén te werken met de beperkte materialen en technieken die hier voorhanden zijn

Eva vertelde me vooraf dat plannen hier altijd afhangen van het weer. Zodra een kans zich voordoet, moet je die met beide handen grijpen. Ze heeft me gestimuleerd naar de elementen te luisteren, en daar maak ik nu echt honderd procent gebruik van. Ik word steeds meer onderdeel van de natuur en die ervaring draagt bij aan mijn beleving van op het moment echt dáár te zijn. Ik houd nu zo van die leegte en stilte dat ik niet wil dat het stopt. Dit gun ik echt iedereen. Het is een mooie ervaring om echt alléén te werken met de beperkte materialen en technieken die hier voorhanden zijn en het werk hier te laten als ik weer terugga. Ook dat werkt bevrijdend.

Nog één nacht buiten

De residency komt ten einde. Eva daagt me op een van de laatste dagen uit om alleen buiten te slapen, op een puntje van het eiland een uur lopen van het huis. Het wordt niet echt meer donker en de temperatuur ligt ‘s nachts rond het vriespunt. Met een zak brandhout loop ik de leegte in. Ik heb geen richtinggevoel en vertrouw meer en meer op mijn intuïtie. Dat wordt naar mijn idee volop beloond door de dieren die ik zie en hoor. Wat een overwinning, want ik ben niet bang. Zo wil ik kunst maken. En het sluit aan op mijn ambitie om naast kunstenaar, vogelaar, ook natuurgids te zijn. Met een kijker de natuur in, en erin opgaan, ondersteunt me creatief en brengt me terug bij mijn zelfvertrouwen en plezier in het maken. Want ik ben en blijf een echte maker.

lindamolenaar.nu
agencyofimagination.org

Meer Columns

ADVERTENTIES