Platform Art is A Guaranty en Cultuur+Ondernemen organiseerden een aantal Artist Meetings. Kunstenaars onderzochten samen met experts hoe ze hun onafhankelijke maatschappelijke en economische positie kunnen verstevigen en uitbreiden. In BK-informatie geven we de komende tijd van elke Artist Meeting een verkorte weergave van de verslagen die Cultuur+Ondernemen maakte van de bijeenkomsten. Deze keer gaf provocatief systeemtherapeut en coach Jeroen Stek tips voor een blij brein.
Een werk mislukt, een project verloopt totaal anders dan verwacht of die mooie expo gaat aan je neus voorbij. De manier waarop je daar mee omgaat, wordt bepaald door de bedrading van het brein. Denkbeeldige kabels in het hoofd die deels tijdens de kindertijd en vanuit genen zijn gelegd. Het goede nieuws is dat die bedrading continu vernieuwt en dat je daar invloed op kunt uitoefenen.
De werkelijkheid hallucineren
Een zelfde gebeurtenis wordt door iedereen op een andere manier waargenomen. Ons brein maakt namelijk een plaatje van de realiteit om ons heen. Sterker nog: onze hersens hallucineren de werkelijkheid. De inschatting van de situatie om ons heen, gebeurt in ons hoofd. Met een gestrest brein ben je geneigd om vooral het slechte te zien. Je maakt sneller domme keuzes, die niet per se leiden tot een geluksgevoel. Mensen met een positief, creatief en nieuwsgierig brein, zijn natuurlijk niet voortdurend overweldigd door geluk. Maar ze maken doorgaans wél een betere inschatting van de realiteit om zich heen. En ze zijn in staat eerder geluksmomenten te verzamelen.
Hoe kom je aan een blij brein?
De vaste groeven in het brein veranderen is een flinke klus. Elke prikkel – gedachten, waarnemingen, gedrag – bestaat voor het brein uit een soort code. Een bekende code wordt in de hersenpan beloond met een klein pufje gelukshormoon. Dat geldt ook voor negatieve gedachten. Dus als je maar vaak genoeg denkt dat je een mislukte artiest bent, zal het brein daar automatisch dopamine voor aanmaken. En krijg je dus een lekker gevoel van een negatieve gedachte.
Daartegenover staat dat nieuwe gedachten of gedragingen, onbekende codes voor het brein, geen shot dopamine veroorzaken. Het duurt tussen de drie weken en drie maanden om dat voor elkaar te krijgen. Pas dan is het brein genoeg gewend aan die nieuwe prikkel om ook daar een snufje gelukshormoon aan te koppelen. Om het brein te laten wennen aan nieuwe gedachten, ander gedrag of een nieuwe blik op de realiteit is dus een flinke dosis doorzettingsvermogen nodig. En een gestructureerde aanpak.
Plezier, perfectie en diepgang
De hamvraag is: hoe dan? Wat vaker glimlachen – in de auto, tijdens het werk, zelfs in de regen – helpt al wat. Maar voor echte verandering is meer nodig. Bijvoorbeeld: een goede balans tussen zogenaamde ‘emotionele gebieden’. Dit zijn ze:
1. Plezierig leven
Hieronder valt alles wat een mens doet om het leuk te hebben. Concerten bezoeken, uit eten gaan, vakanties, op stap, spelen, plezier maken. Goed om je prettig te voelen, maar sla niet door. Wie doorslaat in het plezierige leven, zal een gevoel van leegte ervaren. Een rijke stinkerd, die alles voor het uitkiezen heeft, is niet automatisch gelukkig.
2. Goed leven
De beste zijn, dat is waar je in dit gebied naar streeft. De beste kunstenaar, de beste ouder, de beste sporter. Sla je hierin door, dan maak je verlies mee. Je verliest energie en komt in een burn-out. Bovendien zul je nooit de beste zijn: er is altijd wel iemand die het net even beter doet dan jij. Daartegenover staat dat er niets mis is met ambities. Het is goed om iets te willen dat nog niet binnen handbereik ligt.
3. Betekenisvol leven
Dit betekent dat je belangeloos iets doet voor een ander. Het resultaat dat hieruit volgt, is voldoening. Zeker wanneer je dit met mate doet. De ander is blij, en dat maakt je – als het goed is – ook vrolijk.
De breinschijf van vijf
Het in balans houden van deze drie emotionele gebieden is slechts een deel van het verhaal. Hoe bewerk je je brein zo dat het wat vaker blij is? Daarvoor is het goed zorgen voor vijf verschillende zaken van belang. De schijf van vijf, maar dan voor het brein.
1. Positieve aandacht
Sta wat vaker stil bij de dingen die je mooi, leuk of fijn vindt. Dat helpt om je brein te trainen blij te zijn. Dat is belangrijk, omdat ons gevoel bepaalt hoe we de wereld zien. Door aandacht te schenken aan positiviteit in je leven, zwengel je de interne hormonenfabriek aan. Je maakt meer dopamine (gelukshormoon) en oxytocine aan (belangrijk voor het maken van nieuwe verbindingen in het brein). Je leert je hersens meer te letten op de leuke kanten van het leven. Soms is dat moeilijk. We worden als het ware gekidnapt door ons brein. Het lijkt misschien alsof we rationele wezens zijn; het tegendeel is waar. Denk eens aan een relatie. In het begin, tijdens de verliefdheid, zie je alleen de geweldige kanten van de ander. Maar als de klad erin komt, verandert die persoon ineens in een mens met heel veel vervelende eigenschappen. Je gevoel bepaalt hoe je over de ander denkt.
Oefening
Hoe zorg je voor meer aandacht voor positiviteit in je brein? Maak een boekje waarin je iedere dag drie dingen opschrijft, die je in positieve zin opvielen. Dat kunnen ook heel kleine dingen zijn: het licht dat mooi door het raam van je atelier viel, een voorbijganger die je voor liet gaan. Probeer dit minimaal drie maanden vol te houden. Dan is structureel effect van de oefening merkbaar.
Let op! Negatieve emoties hebben een belangrijke functie in het leven, en hoeven dus niet weggestopt te worden. Ze zijn er, en dat is het. Merk ze op, wees verdrietig of boos, maar laat je niet kidnappen. De negativiteit is wat het is.
2. Spelen
Blijf spelen. Jongleer met drie suikerklontjes. Hinkel naar je auto. Balanceer op de rand van de stoep. Door het schoolsysteem en de manier waarop onze samenleving is ingericht, zijn we het spelen verleerd. Stress is daar een uiting van: veel mensen nemen zichzelf veel te serieus.
Oefening
Speel meer, zeker wanneer het tegenzit. Huppel, hinkel, doe iets geks. Een prettige manier om het blije brein aan te zwengelen, en met meer veerkracht om te gaan met dingen die anders lopen dan verwacht. Of gewoon gedurende de dag, om er de lol van in te blijven zien.
3. Stress
Twee stoffen zijn van belang bij het herbedraden van het brein: DHAE en cortisol. Cortisol, ook wel bekend als het stresshormoon, is onmisbaar. Het zorgt er namelijk voor dat je in situaties van gevaar supergefocust kunt zijn. En dat is, als overlevingsstrategie, helemaal niet zo gek. Alleen, in ons leven van vandaag zijn maar weinig levensbedreigende gevaren. Maar we maken nog wel cortisol aan, door stress. En dat is gevaarlijk. Want cortisol snoeit in ons brein, en dan met name in het leergebied, om het brein volledig te laten focussen op de dreiging. Bovendien knijpen de bloedvaten zich samen. Wanneer dit te vaak gebeurt, leidt het tot allerlei hart- en vaatziekten.
Oefening
Hoe leer je anders omgaan met stress? Houd deze drie aandachtspunten in gedachten:
- Doe een ding tegelijk. Multitasken kan ons brein echt niet.
- Denk je iets ingewikkelds uit? Zorg voor zo weinig mogelijk afleiding.
- Maak ieder uur drie tot vijf minuten tijd om te lummelen. Lummelen geeft je denkbrein de ruimte om alle prikkels van het afgelopen uur te archiveren. Honderd procent kans dat je daarna weer met meer energie aan een volgende taak start.
4. Verbinding
Wat is nu dé grote truc voor geluk? Dat is verbinding met andere mensen. Die twee, drie of misschien vier goede vrienden waar je altijd bij terecht kunt. Waarmee je diepe gesprekken hebt, en die je feilloos aanvoelen.
Oefening
Ga eens na: bij wie kun jij altijd terecht, zelfs midden in de nacht? Koester deze mensen en neem ze altijd mee in je hart.
5. Gezondheid
Wil je het in het koppie goed voor elkaar hebben, dan kun je niet zonder een gezond lijf. Eet gezond, graag zo veel mogelijk plantaardig. Slaap goed, en liefst zo’n acht tot negen uur per dag. En zorg voor genoeg beweging.
Oefening
Belangrijke afspraak? Doe vooraf een simpele high intensity training, door de hartslag even boven de honderd slagen per minuut te brengen. Trek op de plaats een sprintje van twintig seconden. Rust tien seconden, en sprint nog eens twintig seconden. Sluit af met een ontspanningsoefening. En voilà: je brein is optimaal klaar voor wat komen gaat.
Dutch 
English