Wat kun je doen als je opdracht wordt opgezegd?

Beeld: Harry van der Woud, Golden rain
Bij elke column in de serie rechtReeKs kiest de Kunstenbond een passende afbeelding gemaakt door één van haar aangesloten kunstenaars, die geen relatie heeft met de kwesties in het artikel.

Toen ik laatst online een afspraak bij de kapper maakte, verscheen er een pop up met de ‘no show policy’. Als ik binnen 24 uur zou annuleren moest ik de helft van de kosten van de behandeling betalen. Bij restaurants kun je soms alleen met een aanbetaling reserveren en toen mijn zoon laatst zijn afspraak bij de orthodontist vergat, kreeg ik nog dezelfde dag een rekening voor het gemiste consult.

Wat als jouw opdracht wordt opgezegd, kun je dan ook een factuur sturen voor de gemiste inkomsten? Of tenminste voor een deel daarvan?

Het overkwam een videokunstenaar die een expositie zou maken van vijf installaties die drie maanden lang in vijf etalages te zien zou zijn. De afspraken waren gemaakt en ze ging vol vertrouwen aan de slag. Totdat de opdrachtgever zich midden in het project terugtrok. Wat nu?

Het uitgangspunt is dat een overeenkomst van opdracht altijd en per direct door de opdrachtgever mag worden opgezegd. Ook als deze is aangegaan voor een afgeronde periode, zoals drie maanden. Dit is alleen anders als er afwijkende afspraken zijn gemaakt. Denk aan de afspraak dat de opdracht niet tussentijds kan worden opgezegd of een opzegtermijn bij een opdracht voor onbepaalde of langere tijd.

De afspraken waren gemaakt en ze ging vol vertrouwen aan de slag. Totdat de opdrachtgever zich midden in het project terugtrok. Wat nu?

Zo’n afspraak was in dit geval niet gemaakt. Dat was best een tegenvaller. De kunstenaar viel hierdoor terug op de wettelijke regeling en had nu alleen recht op een afrekening.

Is er een uurtarief afgesproken, dan kunnen de gewerkte uren in rekening worden gebracht. Dat is redelijk overzichtelijk. Is de betaling afhankelijk van de uitvoering van de opdracht, dan heb je je recht op “een naar redelijkheid vast te stellen deel van het loon”. Dit betekent in ieder geval dat het werk dat je tot de opzegging hebt verricht moet worden afgerekend. In dit geval het maken van twee installaties.

Hiernaast kan de ‘redelijkheid’ worden gebruikt om een aanvulling te claimen. Denk aan de reden van opzegging. Ligt de oorzaak van de opzegging volledig bij de opdrachtgever, bijvoorbeeld omdat door diens toedoen het huurcontract voor de etalages is opgezegd, dan kan dit aanleiding zijn om een hogere vergoeding te vragen. Verder kan van belang zijn of je na het accepteren van de opdracht (aantoonbaar) andere opdrachten hebt laten lopen. Ook dit is een reden om een hogere vergoeding te vragen.

Wees er alert op dat er afspraken moeten worden gemaakt en zorg ervoor dat je niet aan het werk gaat voordat deze helder zijn

Net als bij de opzegging, geldt ook voor de afrekening dat je afwijkende afspraken kunt maken. Zo kun je naast je honorarium een extra compensatie overeenkomen. Bijvoorbeeld met de afspraak dat bij een opzegging het tot dat moment verrichte werk worden vergoed plus 30% van de resterende vergoeding. Je helpt daarmee niet alleen jezelf maar ook de sector. Hoe vaker dit wordt afgesproken, hoe gebruikelijker het wordt.

De Kunstenbond heeft een set algemene voorwaarden opgesteld waarin deze afspraak is opgenomen. Wil je niet met algemene voorwaarden werken, dan kun je de bepaling ook kopiëren naar je overeenkomst of opnemen in je offerte. Zolang duidelijk is dat dit één van jouw voorwaarden voor de opdracht is, en deze door de opdrachtgever zijn geaccepteerd, is het goed.

Vaak hoor ik dat het moeilijk wordt gevonden om te bepalen wanneer de afspraken precies moeten worden gemaakt. Daarom als uitsmijter een laatste tip: wees er alert op dat er afspraken moeten worden gemaakt en zorg ervoor dat je niet aan het werk gaat voordat deze helder zijn. Ga tijdig het gesprek aan en leg de afspraken vast. Dat kan ook een laagdrempelig e-mailtje zijn waarin je de afspraken beschrijft en vraagt om een reply met een akkoord. Vaak wordt het juist door de opdrachtgever gewaardeerd als je de leiding neemt.