Instituut voor Beeldgeletterdheid

Vorig jaar maart deden ze tijdens de International Summit for Democracy in Den Haag de oproep om de noodzaak van een dergelijk instituut te onderstrepen en belichtten ze het gevaar van institutioneel beeldanalfabetisme voor culturele democratieën. Matjaž Štuk nam contact op met BK-informatie met het verzoek hun oproep aan de minister van OCW – om snel over te gaan tot de vorming van een Instituut voor Beeldgeletterdheid – onder de aandacht te brengen.

In de oproep betoogt Štuk: “(…) we worden onderwezen en getoetst op begrijpend lezen, maar niet op begrijpend kijken, ondanks het feit dat we dagelijks, via allerlei media door miljoenen beelden gebombardeerd worden. Deze beelden proberen ons op sociaal, economisch, politiek en cultureel niveau, met succes te beïnvloeden, misleiden en manipuleren. Institutionele beeldongeletterdheid, is hierbij oorzaak en gevolg. Dit kan leiden tot maatschappelijke onverschilligheid, polarisatie, ontwrichting en desintegratie. Daarbij worden via digitale media, capillair en persoons gebonden, technieken toegepast, als framing, priming, cookies en memes. En nu komt nog de Artificial Intelligence (Ai) bovenop.”

Štuk omschrijft beeldgeletterdheid als “het vermogen te begrijpen wat men visueel waarneemt en beeldend aan elkaar uitdraagt. Men is in staat zichtbare acties, objecten en symbolen te onderscheiden, te interpreteren en beeldend te communiceren. Dit vereist kennis in het zien, lezen en begrijpen van beeldende associaties en hun dwarsverbanden, wat resulteert in het reduceren van de angsten voor het nieuwe en het andere. Met de juiste leermethode kan men zijn waarnemend ‘zelf’ kalibreren, om aan een ijkmiddel voor zijn perceptie te komen. Dit schept de mogelijkheden om autonoom, voorbij zijn eigen culturele horizon te waarnemen en het nieuwe te begrijpen.”

Matjaž Štuk:
“Het is zorgelijk dat geen enkel Europees land een Instituut voor Beeldgeletterdheid heeft en doet een dringende oproep aan de minister van OCW tot het oprichten van een dergelijk instituut.”

Štuk ziet vijf taken voor het Instituut voor Beeldgeletterdheid:

1. Wetenschappelijk onderzoek stimuleren naar onderwijs in beeldgeletterdheid voor diverse onderwijsvormen en maatschappelijke groepen.
2. Curricula voor beeldgeletterdheid implementeren en bewaken.
3. Historisch onderzoek stimuleren naar de ontwikkeling, het gebruik en misbruik van beeldgeletterdheid door de eeuwen heen.
4. Samenwerken aan bewustwording met de Taalunie, het Netwerk Mediawijsheid en het Netwerk Filmeducatie, met het Instituut voor Beeld en Geluid, e.a.
5. Adviserende en faciliterende dienst zijn in trainingsmogelijkheden, workshops en seminars voor professionals in verschillende sectoren.

Download Pleidooi voor een Beeld Unie hier