Het Tschumipaviljoen

Het Tschumipaviljoen is een in het oog springend gebouw ontworpen door de Frans-Zwitserse architect Bernard Tschumi. De wanden en plafond zijn van glas en de vloer bestaat uit stalen roosters. Het paviljoen is gekanteld en scheef geplaatst op een betonnen fundering en is achttien meter lang. Het paviljoen staat er sinds 1990. De stad Groningen vierde toen haar 950-jarig bestaan en dat was aanleiding voor het museum en de gemeente om een kunstmanifestatie te realiseren waarvoor vijf paviljoens werden gebouwd. Twee daarvan staan er nog. Bernard Tschumi noemde zijn paviljoen Glass Video Gallery, er werden in het paviljoen video’s getoond. Na het feestjaar stond het paviljoen een tijd leeg, totdat een stichting de programmering op zich nam en het paviljoen omdoopte in Tschumipaviljoen.

Het paviljoen stond een tijd leeg, totdat een stichting de programmering op zich nam

Sinds een jaar programmeert Kunstpunt Groningen het paviljoen. Ze werken langs twee programmalijnen. De eerste is om te programmeren in synergie met de stad en de actualiteit. De andere is om aandacht te geven aan kunstenaars die wonen en werken in Groningen. Dat gebeurt onder andere in het paviljoen waarbij aan kunstenaars wordt gevraagd om een site specific werk te maken. Het paviljoen is niet toegankelijk voor publiek, de kunstenaars die uitgenodigd worden om er een werk te maken, maken dat voor de passanten. Omdat het gebouw langs een belangrijke toegangsweg ligt, zijn voorbijgangers hier gegarandeerd. Dankzij de glazen wanden kan het publiek het maakproces volgen als de kunstenaar zijn werk in het gebouw realiseert. Dat leidde het afgelopen jaar al tot waardevolle gesprekken tussen kunstenaars en inwoners.

Tot nu toe vonden er enkele projecten plaats, zoals Dichtlicht op het verleden van Lambert Kamps. Dit was de eerste publieke uiting van een vooronderzoek naar hoe met beeldende kunst de gedeelde geschiedenis van het Gronings slavernijverleden zichtbaar kan worden gemaakt. Het onderzoek richt zich specifiek op een nog te realiseren monument op een betekenisvolle plek in de openbare ruimte. Kunstpunt voerde dit onderzoek uit in opdracht van de gemeente Groningen. Gedurende enkele maanden werden er dagelijks vanaf zonsondergang belangrijke woorden uit gedichten van stadsdichter Myron Hamming getoond in een lichtkunstwerk van Kamps. Vier Groningers hadden Hamming verteld over de invloed van de koloniale geschiedenis op hun (familie)leven. Geïnspireerd door hun verhalen schreef hij vier gedichten. Iedere twee weken wisselden de gedichten elkaar af.

Kunstenaars die uitgenodigd worden om er een werk te maken, maken dat voor de passanten

Meer recent rondde kunstenaar Rosa Everts haar project af. De dagelijkse stroom passanten was voor haar het uitgangspunt om een werk te maken. Ze vroeg aan voorbijgangers, te voet of op de fiets, of zij wilden poseren en legde vervolgens hun silhouet vast op de glazen wanden. Het resulteerde in een werk dat een weerspiegeling is van de dynamische omgeving van het Tschumipaviljoen.

foto: Siese Veenstra

Op het moment dat deze BK-informatie op de deurmat valt is er een werk van Jildau Nijboer te zien. Zij heeft aan de buurtbewoners die uitkijken op het paviljoen gevraagd of ze ‘het doorkijkje’ vanuit hun huizen/kantoren mocht vastleggen. Met al die doorkijkjes tezamen maakte zij een werk voor het paviljoen. Nijboer studeerde in juni 2022 af aan het Frank Mohr Institute.

Het paviljoen biedt een uitgelezen kans om jezelf als kunstenaar te laten zien

Nicoline Wijnja werkt bij Kunstpunt Groningen en is verantwoordelijk voor de programmering van het Tschumipaviljoen. Ze vertelt dat ze het belangrijk vindt dat startende kunstenaars een kans krijgen om in opdracht te werken. Een werk maken voor het paviljoen kan een goede stap zijn om te leren hoe je een ideeschets, een begroting en werkbaar tijdschema maakt. Daarnaast biedt het paviljoen een uitgelezen kans om jezelf als kunstenaar te laten zien. Kunstpunt wil kunstenaars hierin graag coachen. Elke kunstenaar die wordt uitgenodigd om een werk te maken voor het paviljoen, maakt eerst een ideeschets. Als het plan inhoudelijk sterk is, iets doet met de plek en uitstraling heeft naar de omgeving, dan volgt de opdracht tot definitieve uitvoering.

foto: Siese Veenstra

Wijnja vertelt dat het met de kunst in de openbare ruimte in Groningen uitstekend gaat. De samenwerking met stadsontwikkeling is goed en er lopen verschillende opdrachten. Waar de kunstwerken in de openbare ruimte meestal permanent van aard zijn en de realisering ervan jaren kan duren, biedt het Tschumipaviljoen de mogelijkheid om een tijdelijk werk te maken en komen de projecten sneller tot stand. Daarmee is het een mooie aanvulling op de rol van Kunstpunt in Groningen. Zonder te veel prijs te geven geeft Wijnja aan dat het Tschumipaviljoen een goede kans biedt om de eerdergenoemde programmalijnen met elkaar te verbinden: Hadassah Emmerich is momenteel bezig met het maken van een groot werk voor een tunnel, en zal te zijner tijd ook een tijdelijk werk maken voor het paviljoen. Een mooie manier om het werk van deze kunstenaar beter te leren kennen en om de aandacht te vestigen op het permanente kunstwerk in de tunnel.

Het Tschumipaviljoen biedt de mogelijkheid om een tijdelijk werk te maken

Het programma voor het paviljoen ligt tot en met de zomer van 2023 vast. Kunstpunt onderzoekt de komende jaren hoe zij het paviljoen op een spannende manier kunnen programmeren, en wil een programma ontwikkelen in het kader van beroepsontwikkeling en kunst in de openbare ruimte.