De Nederlandse kunstmarkt

De laatste keer dat de NGA dergelijk onderzoek uitvoerde was 2017, toen waren de kunstbeurzen nog niet meegenomen in het onderzoek. 

De kunstenaars

De meerderheid van de galeries ondersteunen hun kunstenaars direct door aankoop van werk en door voorfinanciering van allerlei kosten die gemoeid zijn met exposities. Het aantal galeries dat dit doet is sinds 2017 toegenomen. Gemiddeld vertegenwoordigen galeries 17,6 kunstenaars. 

De kunst

Binnen het galerie-aanbod ligt de nadruk op klassieke media: teken- en schilderkunst (86%), beeldhouwkunst (72%) en grafiek (27%). Van de galeries brengt 61% fotografie, 28% installatiekunst en 26% audiovisuele, digitale en mediakunst. De voorkeur van de meeste kopers is vergelijkbaar: 85% koopt teken- en schilderkunst. De interesse voor beeldhouwkunst (48%) en fotografie (44%) is lager maar toegenomen in vergelijking met 2017. Het aandeel audiovisuele kunst, digitale en mediakunst is gelijk gebleven op 3%. Vrijwel iedereen (95%) koopt kunst om er zelf van te genieten. Slechts 7% ziet de aankopen als een belegging. 

De markt

Meer dan de helft van de galeries (59%) is bijna uitsluitend actief op de primaire markt. Die focus hangt mogelijk samen met hun relatieve lage omzet en winst, waardoor geen werkkapitaal wordt opgebouwd dat noodzakelijk is voor handelen op de secundaire markt. Het aandeel galeries met een omzet lager van € 75.000 groeide van 22% in 2019 tot 29% in 2020. De beperkte financiële middelen bepalen ook de aard van de activiteiten, die vooral bestaan uit advies en bemiddeling bij koop en verkoop. 

Vrijwel iedereen (95%) koopt kunst om er zelf van te genieten

De meeste galeries en beurzen zijn onderdeel van internationale netwerken. Zo deelt 84% van de galeries een of meer kunstenaars met een buitenlandse galerie en nam 38% in 2019 deel aan een of meer buitenlandse beurzen. Daarmee verwachten ze hun internationale reputatie en contacten te vergroten en meer te verkopen. 

Het aandeel kopers dat drie tot vijf werken had aangeschaft steeg van 35 naar 37% en de groep kopers die zes of meer werken kocht, groeide van 25 tot 40%. De bedragen die aan kunst worden besteed zijn redelijk stabiel gebleven. Eén op de vijf kunstkopers besteedt tussen € 1.000 en € 2.500. De groep die minder besteedde dan € 500 groeide van 18% in 2017 tot 24% nu. Bijna de helft van de kopers heeft tijdens de coronaperiode evenveel gekocht als daarvoor. Ruim een kwart kocht meer. 

89% van de kunstkopers kent de KunstKoop-regeling. Bijna de helft heeft er één of meerdere keren gebruik van gemaakt. 63% is tevreden over de renteloze lening die kan worden afbetaald in maximaal 36 termijnen. 

Digitalisering

De coronapandemie heeft de digitalisering van de galeriesector in een stroomversnelling gebracht. 7% van de galeries ging tijdens de coronaperiode over op online verkoop en een even grote groep overweegt die stap in de toekomst. Een vijfde van de galeries haalde in 2020 de helft van zijn omzet via digitale verkoopkanalen. De online omzet van galeries verdubbelde bijna in een jaar tijd. Ruim 22% van de kopers heeft tijdens de pandemie meer kunst online gekocht. Een vijfde kocht voor de eerste keer iets via een digitaal kanaal. Bijna 90% van de galeries verwacht in 2021 evenveel omzet te draaien als in 2020 en waarschijnlijk meer. Veel van die omzet zal blijven komen van online verkoop: 56% verwacht meer handel te genereren via internet. Van de kopers verwacht 24% in de komende drie jaar meer aan kunst te besteden. 

Beurzen

Een derde van de kopers beschouwt beurzen als eerste en belangrijkste plek om kunst te zien en aan te schaffen. Efficiëntie speelt hierbij een belangrijke rol. Kopers hebben minder tijd en kunnen op een beurs een groot en divers aanbod bekijken. 

Nederland telt achttien kunstbeurzen. Elf daarvan zijn opgericht in de afgelopen tien jaar. De focus ligt grotendeels op de primaire markt: 60% van de beurzen is gericht op galeries, op 53% bieden individuele kunstenaars hun werk aan, bij 13% zijn kunsthandelaren welkom en 7% biedt standruimte aan antiquairs. Slechts één beurs is werkelijk internationaal, met een deelnemersveld waarvan 87% van buiten Nederland komt. Het merendeel van de beurzen trekt tussen 10 en 20% buitenlandse exposanten. 

De diversiteit in het beurzenlandschap is groot. Er zijn evenementen die opereren met een begroting van minder dan € 50.000 en voornamelijk vrijwilligers en organisaties met meer dan twintig man personeel en een jaarbegroting boven een miljoen. Het aantal beurzen in het low-budget segment (kosten lager dan € 50.000) ging tussen 2018 en 2020 omhoog van vier naar zes. Het topsegment (kosten hoger dan € 1.000.000) kromp in die- zelfde tijd van drie naar één, als gevolg van de annuleringen van twee beurzen vanwege de coronapandemie. 

U kunt het volledige onderzoek hier downloaden: Onderzoek Kunstmarkt 2021