Campagne #watdoetdathier

Nadat we afgelopen maart de 100 Sleutelwerken bekend maakten, vervolgde het jubileumproject van BK-informatie zijn weg met de hashtag #watdoetdathier. Via deze campagne wilden we erachter komen hoe kunst in de openbare ruimte in Nederland door het grote publiek wordt beleefd. Wat de kunstenaar bedoelde met het kunstwerk kan de eerste hechting van bewoners met het werk stimuleren. Echter, op langere termijn zal het werk het op eigen (beeldende) kracht moeten doen. In die fase waren we geïnteresseerd; wanneer het verhaal van de kunstenaar naar de achtergrond of zelfs in vergetelheid is geraakt.

Hoe wordt kunst in de openbare ruimte in Nederland door het grote publiek beleefd?

Op dat moment kan je namelijk de vraag stellen: Hoe is het kunstwerk in de samenleving ‘geland’? Is men aan het kunstwerk gehecht geraakt of ziet men het niet eens meer omdat het tot de alledaagse realiteit behoort? Met deze vragen in ons achterhoofd gingen we aan de slag. De campagne #watdoetdathier liep van mei tot eind oktober; we plaatsten artikelen in tientallen huis-aan-huis bladen en vroegen om reacties op facebook, instagram en twitter.

Het zal geen verbazing wekken dat één van de conclusies is dat wat het zogenoemde kunstdiscours goede kunst vindt, lang niet altijd door de buurtbewoners wordt omarmd. En omgekeerd geldt het ook, buurtbewoners zijn enorm opgetogen over een kunstwerk en het kunstdiscours haalt zijn schouders op. Deze kloof is niet eenvoudig te overbruggen en leidt regelmatig tot spanningen en acties van bewoners. Deze conclusie is tijdens het symposium op 5 en 6 november uitgewerkt door onder andere kunstcriticus Joke de Wolf, zij voerde een debat over het ‘gedoe’ bij kunst in de openbare ruimte.

Wat het kunstdiscours goede kunst vindt, wordt lang niet altijd door de buurtbewoners omarmd

Onderstaand een greep uit de vele opvallende reacties die de afgelopen maanden voorbij kwamen tijdens #watdoetdathier.

Als bewoners een kunstwerk waarderen, kunnen zij vrij ver gaan om hun bewondering te laten blijken. Maar een fan van het werk van Rachel van Balen, een beschilderde vuurtoren op Ameland uit 2016, ging wel heel ver om zijn liefde voor dit werk te laten blijken. Hij liet een afbeelding van het tijdelijke kunstwerk op zijn arm tatoeëren. Overigens ontvingen we van dit kunstwerk nog meer afbeeldingen van eigen maaksels; zoals een dienblad met de beschilderde vuurtoren erop.

Hij liet een afbeelding van het tijdelijke kunstwerk op zijn arm tatoeëren

Baby kunstwerk

De Trechterman, een kunstwerk van Joep van Lieshout, kreeg afgelopen april een baby na zo’n 15 jaar alleen langs de snelweg A50 gelegen te hebben. Liefkozend wordt hij in de reacties trechterventje genoemd, gemaakt door een kunstenaar die anoniem wil blijven. We ontvingen foto’s waarop de kleine te zien is. De actie wordt erg gewaardeerd gezien alle reacties, men vond het grappig. Juist ten tijde van de lockdown die toen gaande was, ervoer men het als een lichtpuntje.

Rotonde zandbak

In het Westland staat een kunstwerk op een rotonde, en die rotonde is eigenlijk (nog steeds) één grote zandbak met onkruid. Het kunstwerk is daarmee een ‘vlag op een modderschip’. Waarschijnlijk is het voor veel kunstenaars herkenbaar, je wilt invloed hebben op de omgeving waarin je werkt staat (of op zijn minst dat de omgeving onderhouden wordt), maar die invloed is vaak minimaal of van korte duur.

Hier en daar is een kunstwerk aanleiding om eens even flink los te gaan op het beleid van de betreffende gemeente. Het kunstwerk staat dan symbool voor de wanprestaties van de lokale politiek. Als iemand dan een compliment over het kunstwerk plaatst, krijgt hij/zij vervolgens de wind van voren. Kunst als katalysator van lokale ongenoegens.

Hier en daar is een kunstwerk aanleiding om eens even flink los te gaan op het beleid van de betreffende gemeente

Kop van een koe

We probeerden de maker van een gevelsteen in Oude-Tonge te achterhalen. Afgebeeld is de kop van een koe met daaronder de tekst “Ik vocht voor het leven, hier werd het gegeven”. We komen een heel eind, we krijgen zelfs een reactie van de eigenaar van het huis waarin de gevelsteen is geplaatst. Iemand anders weet te melden dat twee bouwvakkers de koe op de zolder vonden, daar was het dier tijdens de Watersnoodramp namelijk naartoe gevlucht. Aan de hand daarvan is de beeltenis van de koe gemaakt. Wie de gevelsteen maakte, weten we helaas nog steeds niet.

Meer reacties?

Wilt u ook eens door alle reacties scrollen: de facebook– en instagram-accounts van #watdoetdathier staan voorlopig nog online. Bent u benieuwd naar het debat rondom gedoe bij kunst in de openbare ruimte, koop dan alsnog een ticket om online het debat te bekijken, dit kan tot en met zondagavond 6 december. Dan krijgt u ook toegang tot de registratie van de andere vijf debatten, over o.a. bemiddelaarschap, opdrachtgeverschap, verantwoordelijkheden in de openbare ruimte, speculatief denken en nieuwe monumenten.

Meer informatie

afbeelding: Monument voor de Verdronken Dorpen, Colijnsplaat, Lydia Schouten, 2009
foto: Anda van Riet