Kunstenaar met een bijbaan?

Beeld: Senad Alic
Bij elke column in de serie rechtReeKs kiest de Kunstenbond een passende afbeelding gemaakt door één van haar aangesloten kunstenaars, die geen relatie heeft met de kwesties in het artikel.

Na een weekje Zeeland, met het gekwetter van de vogels nog in mijn oren, begon het gewone leven weer met alle beslommeringen, stampei en wijze raad die daarbij hoort. Bij terugkomst op kantoor lagen de (digitale) dossiers figuurlijk hoog opgestapeld op mijn bureau. In de stapel één dossier met een mooie vraag om in deze column te beantwoorden.

Een kunstenaar die tevens werkt als docent op een kunstacademie vraagt zich af of dit gevolgen kan hebben voor zijn zelfstandigenaftrek. Dit is een belangrijke aftrekpost voor zelfstandig ondernemers waarbij een vast bedrag mag worden afgetrokken van de winst, waardoor je flink minder belasting betaalt. Een mooi fiscaal voordeel dus.

Een kunstenaar die tevens werkt als docent op een kunstacademie vraagt zich af of dit gevolgen kan hebben voor zijn zelfstandigenaftrek

Het valt me op dat veel kunstenaars een bijbaan hebben. Zij zijn zelfstandig ondernemer en werken daarnaast uit interesse of voor de soms broodnodige bijverdienste. Voor de zelfstandigenaftrek kan dit zeker relevant zijn. Het kan het verschil maken tussen wel of geen aftrek.

Om van de zelfstandigenaftrek gebruik te mogen maken moet je ondernemer zijn en voldoen aan een urencriterium. Dit houdt in dat je in een jaar minimaal 1.225 uur aan je onderneming besteedt, dus gemiddeld 23,5 uur per week. Het gaat hierbij om alle tijd. Dus ook de tijd die je besteedt aan research, acquisitie, subsidieaanvragen en je administratie. Voorwaarde is wel dat deze tijd aannemelijk kan worden gemaakt met bijvoorbeeld facturen, aanvragen en je agenda.

Het urencriterium is vaak redelijk makkelijk gehaald en lijkt leidend, maar dat is het niet. Het ondernemerschap is minstens zo belangrijk. Naast de aangifte winst uit onderneming, is van belang dat het kunstenaarschap de hoofdactiviteit moet zijn. Eigenlijk is de vraag steeds: ben je kunstenaar met een bijbaan of heb je een bijbaan als kunstenaar?

Ben je kunstenaar met een bijbaan of heb je een bijbaan als kunstenaar?

Terwijl je gevoelsmatig en artistiek gezien ongetwijfeld kunstenaar met een bijbaan bent, hoeft dat juridisch en belastingtechnisch niet altijd zo te zijn. De rechtspraak gaat uit van de beschrijving die in de bedrijfseconomie gebruikelijk is. Om als onderneming te worden aangemerkt moet daarom sprake zijn van een duurzame organisatie van kapitaal en arbeid en ook moet er winst worden behaald of te verwachten zijn.

Dit is best feitelijk en op de inkomsten gericht. Dat blijkt ook uit de rechtspraak. Zo oordeelde de rechter dat een kunstenaar die naast haar dienstverband van drie dagen in de week een aantal jaar verlies leed in haar praktijk als kunstenaar, geen gebruik van de zelfstandigenaftrek kon maken. Er was geen winst en deze was ook niet te verwachten, luidde het oordeel. Hetzelfde geldt voor de kunstenaar die nagenoeg zijn volledige inkomen behaalde uit zijn baan als docent. Zijn activiteiten als beeldend kunstenaar werden hierdoor als ‘overige werkzaamheden’ gezien. De inspecteur van de Belastingdienst mocht in beide gevallen de aanslag corrigeren met een navordering (inclusief forse heffingsrente) als gevolg.

Heb je een hybride praktijk, hou dan in de gaten dat het kunstenaarschap de overhand houdt en je in hoofdzaak ondernemer blijft.

Met een kleine bijbaan zal dit eenvoudiger zijn vol te houden. Ook kun je in dat geval nog extra voordeel hebben. Hangt het werk van je bijbaan nauw samen met je werk als kunstenaar, dan is het mogelijk om de uren die je in loondienst maakt mee te laten tellen voor het urencriterium van je eigen onderneming. Dit kan met de zogeheten absorptieregeling. Hiervoor is eerst toestemming van de Belastingdienst nodig, dus neem daarmee vooral contact op als dit op jouw situatie van toepassing mocht zijn.

Ga ik intussen aan de slag met de rest van mijn stapel.