Beleidsdoorlichting cultuur

Rijkscultuurfondsen en regionale spreiding

De rijkscultuurfondsen functioneren goed, aldus de visitatiecommissie. “De landelijke culturele basisinfrastructuur is een instrument voor spreiding. Zo is voor een aantal categorieën instellingen de geografische spreiding door de voorwaarden binnen de regeling gegarandeerd. Het neemt overigens niet weg dat er een grote concentratie van voorzieningen is van bepaalde sectoren, bijvoorbeeld van podiumkunsten, in Amsterdam.”

Sinds 2018 is een poging gedaan om de infrastructuur verder te versterken met een aantal stedelijke regio’s als regionale cultuurknooppunten. Op dit moment maakt een groot aantal gemeenten nog geen onderdeel uit van een stedelijke regio. De term ‘stedelijke regio’ wordt problematisch genoemd, omdat het er juist om gaat dat ook in minder stedelijk gebied cultuuraanbod is.

BKV gelden

De decentralisatie-uitkering Beeldende Kunst en Vormgeving (DU BKV) is een specifieke uitkering die tot en met 2008 werd uitgekeerd aan twaalf provincies en veertien gemeenten. Later is dit uitgebreid tot 35 gemeenten.

De DU-BKV kent drie doelstellingen:
1. Bieden van ruimte aan talent.
2. Verbeteren van de relatie tussen productie en presentatie, tussen aanbod en publiek.
3. Versterken van de kracht/professionalisering van de sector.

De DU-BKV is in 2018 geëvalueerd door Berenschot. Uit deze evaluatie blijkt dat het lastig is om de effectiviteit per gemeente vast te stellen. Uit navraag bij gemeenten bleek dat zij vinden dat de meeste instrumenten aan één of meer doelstellingen bijdragen, in het bijzonder presentatie-instellingen. Gemeenten geven aan dat de DU-BKV zowel inhoudelijk als financieel van waarde is en ongewijzigd kan worden gecontinueerd. De DU-BKV wordt gezien als aanjager voor andere financiers, als stimulans voor vernieuwing van de sector en als vliegwiel voor gemeentelijk beleid rond beeldende kunst & vormgeving.

Het wordt aannemelijk geacht dat de DU-BKV een effectief beleidsinstrument is dat bijdraagt aan de geformuleerde doelstellingen. De evaluatie doet geen onderzoek naar doelmatigheid maar er wordt wel gekeken naar matching, die is vrijwel 800 procent. De meeste gemeenten besteden veel meer dan de uitkering uit de DU-BKV, maar enkele gemeenten besteden minder. Gezamenlijk wordt verreweg het meeste besteed aan beeldende kunstmusea. De overige middelen gaan naar diverse instrumenten, waarbij een toename te zien is van bestedingen aan presentatie-instellingen, ateliers en broedplaatsen, ten koste van aankoop- en beheerbudgetten voor kunstcollecties.

Download hier het gehele onderzoek