Het thema van het jaarlijkse Paradisodebat, dat plaatsvond op 1 september in Amsterdam, was ‘de gemene deler’. Wat hebben makers en instellingen in de culturele sector met elkaar gemeen? Waar ligt de solidariteit? “Waar schaarste is, komt solidariteit onder druk” zei Anne Breure, covoorzitter van Kunsten ‘92 in de introductie van het debat. Wat helpt is te zoeken naar de gemene deler, naar mogelijkheden die kunnen bijdragen aan oplossingen, nieuwe perspectieven. Wat daarbij altijd helpt is de creativiteit van kunstenaars en wat daarvoor nodig is, is ruimte, creatieve ruimte.
“Waar schaarste is komt solidariteit onder druk”
Steeds meer politici wereldwijd zien die ruimte, de ruimte waarin kunstenaars verbeeldingskracht gebruiken om een andere, een betere wereld vorm te geven, als een bedreiging. Niet als een bedreiging voor het welzijn van de wereld, maar als een bedreiging voor hun eigen positie. Het is immers in hoge mate de eigen positie waar populistische politici mee bezig zijn. Kunst is een vrijplaats en de populistische politiek is niet gebaat bij zo’n vrijplaats. Kunst is voor populistische politici een bedreiging voor hun positie. Het is niet voor niets dat Jonas Staal in zijn lezing tijdens het Paradisdebat opriep tot een strijd tegen de normalisatie van populistische politiek, tegen normalisatie van het gedachtengoed van Wilders.
Kunst is een vrijplaats en de populistische politiek is niet gebaat bij zo’n vrijplaats
In zijn gloedvolle betoog legde Jonas Staal uit dat artikel 1 van onze grondwet een ‘ongerealiseerd document’ is. Het artikel dat Wilders uit de grondwet wilde schrappen. Het artikel dat luidt als volgt: “Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan”.
Staal noemde de macht van de makers de macht van de verbeelding: makers kunnen de schokkende waarheden die onze wereld vormen zichtbaar maken, om de ware aard van de politiek te tonen. Makers zouden zich collectief moeten verenigen om artikel 1 te realiseren. Want, zo zei hij “zonder wezenlijk democratisch systeem kunnen we ook geen wezenlijke democratische cultuur voortbrengen.”
Jonas Staal riep in zijn lezing op tot een strijd tegen normalisatie van het gedachtengoed van Wilders
Met andere woorden, democratie is een structurele voorwaarde voor het voortbrengen van cultuur. Daarom riep hij op om de culturele podia te transformeren tot een democratische verdedigingslinie: “Als de heersende macht de grondwet niet langer verdedigt dan hebben wij de collectieve plicht dit alsnog te doen.”
U kunt hier het Paradisodebat terugkijken, inclusief de lezing van Jonas Staal.
Dutch 
English