2025-2028

Het was een drukke week, die eerste week van juli. Op 1 juli, een dag na de herdenking van het slavernijverleden, vierden we de afschaffing van de slavernij (1863) in de door Nederland gekoloniseerde gebieden. Op 2 juli werd het nieuwe kabinet geïnstalleerd en stelden de nieuwe bewindvoerders zich aan ons voor. Op 3 juli presenteerde de Raad voor Cultuur zijn advies voor de Basisinfrastructuur (BIS) 2025-2028 en maakten tegelijkertijd de landelijke fondsen, waaronder het Mondriaan Fonds, hun toekenningen voor diezelfde periode bekend. 

Op 4 juli maakten we deze editie van BK-informatie definitief en op 5 juli ging het bestand naar de drukker. Er was nog tijd om op deze plek – waar u normaal gesproken een ander soort redactioneel vindt – iets te vertellen over de bovengenoemde adviezen en toekenningen in de beeldende kunsten.

Het was een drukke week, die eerste week van juli

Eerst even kort iets over de nieuwe bewindvoerder cultuur, dat wil zeggen de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Eppo Bruins (NSC). Kristel Baele, voorzitter van de Raad voor Cultuur, sprak positief over hem. Hij had haar verteld hoe belangrijk hij cultuur vindt voor de samenleving en dat het noodzakelijk is te blijven investeren in cultuur. Een dag eerder op de landelijke televisie, tijdens het voorstelrondje van de NPO, kwam de minister maar heel kort aan het woord. Over kunst en cultuur werd niet gesproken. 

Eerst even kort iets over de nieuwe bewindvoerder cultuur

Terug naar het advies van de Raad voor Cultuur en de toekenningen van het Mondriaan Fonds. Zowel de raad als het fonds hebben in hun beoordelingen conform het overheidsbeleid gelet op regionale spreiding. Maar in eerste instantie gaan de beoordelingen over kwaliteit. Zo laat de raad weten pas in laatste instantie naar regionale spreiding te hebben gekeken. De aanvragen werden beoordeeld op basis van de artistieke en inhoudelijke kwaliteit, maatschappelijke betekenis, toegankelijkheid, bedrijfsmatige gezondheid en geografische spreiding. “Eerst wordt de aanvraag beoordeeld aan de hand van de eerste drie criteria. Wanneer het oordeel op basis van één of meer van deze criteria negatief is, dan stopt de beoordeling en is het oordeel over de aanvraag negatief. Als het oordeel positief is, geeft de raad vervolgens een oordeel over de bedrijfsmatige gezondheid. Tot slot beoordeelt de raad de geografische spreiding”.

Wat is kwaliteit en hoe meet je het?

Het belangrijkste criterium is dus kwaliteit. Nu is kwaliteit over het algemeen moeilijk objectief te beoordelen. Wat is kwaliteit en hoe meet je het? Vragen die niet aan de orde komen in het advies. Wel heeft de raad bij het samenstellen van de commissies “gelet op inhoudelijke expertise, zodat een brede blik op kwaliteit is gewaarborgd”. 

Het Mondriaan Fonds kende 38,5 miljoen euro toe aan 44 instellingen. Om de sector meer toe te rusten voor fair pay is voor de komende periode extra budget vrijgemaakt. De instellingen die een positief BIS-advies kregen werden er bij het fonds uitgefilterd. West in Den Haag, Melly in Rotterdam, de Vleeshal in Middelburg, MU in Eindhoven, Marres in Maastricht en Framer Framed in Amsterdam ontvangen vanwege hun BIS-positie geen financiering van het fonds. Vanuit de BIS ontvangen deze zes instellingen gezamenlijk ruim 4,7 miljoen euro.

Om de sector meer toe te rusten voor fair pay is voor de komende periode extra budget vrijgemaakt

Een presentatie-instelling die volledig uit de BIS valt en ook eerder al vanuit de gemeente vernam dat het geen financiering meer ontvangt is BAK, basis voor actuele kunst in Utrecht. De raad vond de kwaliteit van de aanvraag niet sterk genoeg voor een positief oordeel. “BAK heeft weliswaar een solide theoretisch kader beschreven, maar het presentatieprogramma wordt zo summier uitgewerkt en toegelicht dat de raad zich op basis van de aanvraag te beperkt een oordeel kan vormen. Gekoppeld aan bedenkingen bij het functioneren van de instelling in de afgelopen jaren, komt de raad tot een negatief oordeel.” Op haar website zegt de instelling geschokt te zijn over dit besluit en: “Zo verliest een ontelbare hoeveelheid mensen en gemeenschappen in Utrecht, Nederland en internationaal – kunstenaars, leerlingen en studenten evenals een rijke diversiteit aan culturele spelers, kwetsbare groepen en algemeen publiek – een basis om de wereld anders voor te stellen en vorm te geven. We zullen er alles aan doen om zo’n basis te blijven beschermen.”

Xandra Nibbeling