De campus van Windesheim in Zwolle is een ontmoetingsplek voor studenten en medewerkers. Het afgelopen jaar heeft de hogeschool zijn buitenruimte vernieuwd en groener gemaakt. Dat was een ingrijpend proces, een van de stappen die genomen moest worden was het autovrij maken van het binnenterrein waardoor een groot en veilig verblijfsgebied in het midden van de campus ontstond. De royale en groene ruimte die daarna ontstond was bedoeld als plek om te verblijven en was alleen toegankelijk voor voetgangers. Windesheim uitte al snel de wens dat er, parallel aan deze grootschalige aanpassingen, op de campus een nieuw kunstwerk moest komen. Ze namen Mothership uit Rotterdam in de arm om hen daarbij te begeleiden. De uiteindelijke opdracht ging naar Yasser Ballemans.
Mothership stelde eerst een longlist van kunstenaars samen. Enkele studenten, medewerkers en bestuurders vormden met elkaar een commissie en kozen uit de lange lijst drie kunstenaars voor het maken en presenteren van een schetsontwerp. Yasser Ballemans was één van de drie. Mothership had al veel voorbereidend werk gedaan, vertelt Ballemans. Ze hadden interviews gehouden met studenten en personeel waaruit bleek dat het nieuwe kunstwerk naast de functie van ontmoetingsplek ook nieuwsgierigheid moest symboliseren en dat belang werd gehecht aan samenwerking. Ballemans had zich bij zijn ontwerp laten leiden door de missie van de hogeschool: samen leren, ontwikkelen en innoveren door praktijkgericht onderzoek en onderwijs. Een manier van werken die goed aansluit op zijn kunstpraktijk.

Samen met studenten was hij naar de IJssel getrokken, en daar hadden ze monsters van het water genomen. De monsters gingen mee terug naar school, een bioloog gaf er uitleg bij en de studenten konden door een microscoop kijken naar de opgeviste organismen, naar hun structuren, kleuren en vormen. Vervolgens liet Ballemans tekeningen zien van de Duitse zoöloog Ernst Haeckel (1834-1919), een pionier op het gebied van biologische illustraties die zijn werkende leven besteedde aan het verkennen en vastleggen van de veelzijdigheid en diversiteit van het leven op aarde. Zijn werk, waarin de complexiteit van de natuur duidelijk naar voren komt evenals de schoonheid ervan, heeft bijgedragen aan zowel de wetenschap als aan de kunst. Zijn tekeningen van micro-organismen, planten en dieren zijn gedetailleerd en esthetisch. Tot op de dag van vandaag worden de illustraties gewaardeerd en bewonderd.

Met zijn werk combineert ook Ballemans de domeinen techniek, wetenschap en kunst. Hij gaf de studenten een 3D-pen en vroeg hen om de micro-organismen uit de IJssel te tekenen, geïnspireerd op het werk van Haeckel. Op basis van deze tekeningen ontwierp Ballemans negen objecten die met elkaar de MicroKosmos van de campus vormen. Hij hecht aan participatie tijdens zijn ontwerpproces, de studenten en medewerkers hebben immers kennis van de locatie die hij niet heeft. Nauw met hen samenwerken komt het uiteindelijke kunstwerk alleen maar ten goede, is zijn ervaring.

De objecten zijn gemaakt van gerecycled Pet-G kunststof, wat een kwetsbaar materiaal kan zijn. Met name transparante kunststof, en dat is wat Ballemans wilde gebruiken, kan vergelen door uv-licht en daardoor aan stevigheid verliezen. Daarnaast wilde hij de objecten 3D-printen, maar voor de buitenruimte is daar nog niet veel ervaring mee opgedaan. Daarom deed hij – samen met de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen van de Universiteit Hasselt – materiaalonderzoek. Ook het lectoraat Kunststoftechnologie van Windesheim was hierbij betrokken.

In Hasselt werd het materiaal onderworpen aan een verouderingsproces waardoor het een tijdreis maakte van zo’n dertig jaar. De resultaten van het onderzoek zijn voorgelegd aan het lectoraat en – gelukkig – door hen goedgekeurd. Vervolgens was het aan Colossus Printers om de objecten ook daadwerkelijk te printen, geen eenvoudige klus.

Mothership was zowel de externe adviseur als de producent. Zij hebben het werk van Ballemans geproduceerd en de uitvoering begeleid. Voor Ballemans was dat prettig, mede vanwege de gedeelde verantwoordelijkheid. De objecten staan sinds eind oktober op hun plaats. Rondom de werken is het nu nog modderig, het gras moet gaan groeien en daarvoor moet het eerst voorjaar worden. Dan kan het werk echt een functie krijgen als plek voor ontmoeting op de campus. Wellicht gaan de studenten er met hun diploma poseren.

Naast een ontmoetingsplek op de campus, is MicroKosmos ook één van de kunstwerken langs het Engelenpad in Zwolle, een wandelpad dat start in het centrum bij het beeld van aartsengel Michael, gemaakt door Herman Lamers, en via de Spoorzone naar Windesheim voert. Volgens de plannen komen er langs dit pad op termijn meer iconische kunstwerken bij.
(foto’s van MicroKosmos door Teun van Hecke)
Betrokken bij dit project: Raimond Hutten en Albert ten Busschen van Windesheim, Gemeente Zwolle, Jeroen Everaert van Mothership, LMRNI (vertaling naar digitaal ontwerp), Colossus Printers (printen van de sculpturen), Wilwy BV (stalen structuren), Pieter Pollemans (constructie berekening), Lichtpunt (lichtplan), Petra van Zon en Vincent van Zon (projectmanagement), René van Wezel en Adrienne Mertens (biologen met kennis over kiezelwieren), Hydrobiologisch Adviesburo Klink (foto’s van kiezelwieren).
Kunstcommissie: Dirk Pieter Halbesma, Astrid Metselaar, Lieke Koot, Hugo Toonen, Jeroen Kramers, onder begeleiding van Mothership.
Klankbordgroep: Hugo Toonen (student), Lin de Jong, Suzan Huijbers, Remco Boter, Noortje Vegter, Marita Coppes, Simen Knol (student), Anton von Wenzlawowicz (student)
30% korting op BK-informatie
Neem nu een abonnement op BK-informatie en ontvang hét vakblad voor beeldende kunst acht keer per jaar in de brievenbus (plus onbeperkt toegang tot de website).